4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 18. Maddesine göre, otuz veya daha fazla iþçi çalýþtýran iþyerlerinde en az altý aylýk kýdemi olan iþçinin belirsiz süreli iþ sözleþmesini fesheden iþveren, iþçinin yeterliliðinden veya davranýþlarýndan ya da iþletmenin, iþyerinin veya iþin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadýr. Diðer bir deyiþle Yer altý iþlerinde çalýþan iþçiler haricinde iþ güvencesi hükümlerinden yararlanabilmek için iþyerinde en az 30 iþçinin çalýþmasý gerekmektedir.
Yer altý iþlerinde çalýþan iþçiler, 6552 sayýlý Kanunla yapýlan düzenleme ile kýdem þartý aranmaksýzýn iþ güvencesi kapsamýndadýr.
Yapýlan bu düzenleme ile iþ güvencesi kapsamýna giren iþçiler açýsýndan iþverenlerin keyfi ve geçersiz nedenlerle fesihlerine bir sýnýrlandýrma getirilmek istenmiþtir.
Çalýþanlar için ekonomik ve sosyal açýdan karþýlaþýlabilecek en büyük risk, herhangi bir nedenle iþlerini kaybetmektir. Yarýnýndan emin olmadan çalýþma ve her an iþ sözleþmesinin feshiyle karþýlaþma psikolojisi, iþçinin iþinde verimli çalýþmasýna engel olmaktadýr. Amansýz bir rekabetin yaþandýðý günümüzde, verimlilik göz ardý edilemeyecek bir faktördür. Çalýþma hayatýnda verimi artýracak ve iþçiyi feshe karþý koruyacak uygulamalar, her zaman güncelliðini korumaktadýr. Bu baðlamda iþ güvencesi de çalýþma hayatýmýzýn son otuz yýlýnda belli aralýklarla gündeme gelmiþ ve çok fazla tartýþýlmýþtýr.
Ýþçinin iþ sözleþmesinin iþveren tarafýndan yapýlacak fesihlere karþý korunmasý, iþ hukukun temel amaçlarýndýr. Baþka bir ifadeyle, iþ güvencesi iþ hukukunun temel amaçlarý arasýnda yer alýr.
Ýþ güvencesi kavramýyla anlatýlmak istenen, iþçinin iþinde devamlýlýðýn saðlanmasý, iþinin teminat altýna alýnmasý ve objektif ve haklý neden olmaksýzýn iþten çýkarýlmamasýdýr.
Ýþ güvencesiyle amaçlanan, iþçi ile iþveren arasýndaki iþ iliþkisinin her halükârda devam ettirilmesi deðildir. Baþka bir ifadeyle, iþ güvencesinden maksat, iþçinin keyfi nedenlerden dolayý iþine son verilememesidir.
Ýþ güvencesi, "iþçinin iþ sözleþmesinin, haksýz ve keyfi feshe karþý korumasýdýr". Baþka bir ifadeyle iþ güvencesi, iþverenin iþçileri keyfi çýkartmasýný engellemeyi amaçlayan bir koruma sistemidir ve sistem özü itibariyle, iþ sözleþmesinin iþverence keyfi feshinin önlenmesini amaçlar.
Ýþ güvencesi kavramý, "iþçinin iþ iliþkisinin devamlýlýðýnýn ve dolayýsýyla kendisinin ve ailesinin tek geçim kaynaðýný oluþturan ücretinin sürekliliðinin saðlanmasý" olarak da tanýmlanabilir.
Baþka bir tanýmda ise iþ güvencesi, "iþçinin iþ sözleþmesinin haksýz ve keyfi olarak feshedilmesine karþý korunmasý anlamýna gelir" ve "iþverenin haklý ve geçerli bir nedene dayanmadan, iþçinin iþ sözleþmesini feshedemeyeceðine dair bir güvencedir".
Þüphesiz, iþ güvencesiyle vurgulanmak istenen, iþ akdinin her þart altýnda devam etmesi deðildir. Bu iliþki çeþitli sebeplerden dolayý çözülebilir. Zira iþçiye mutlak anlamda bir iþ güvencesi saðlamak mümkün deðildir. Zaten, iþ güvencesiyle varýlmak istenilen de böyle bir güvence deðildir. Ýþ güvencesiyle vurgulanmak istenen, iþçinin geleceðe güvenle bakabilmesi, kendisinin ve ailesinin geçim kaynaðýný oluþturan ücretten yoksun kalma endiþesinden uzak kalmasý, iþçinin iþine hiçbir biçimde deðil, yalnýz keyfi olarak son verilme imkânýnýn kaldýrýlmasý veya en azýndan belli þartlara baðlanmasýdýr.
Ýþ güvencesi, geçimini emeði ile saðlayan iþçilerin, geçerli bir neden olmaksýzýn, iþlerine son vermeye karþý koruyan, iþçinin iþ sözleþmesini belli bir güvenlik altýna almaya yönelik önlemleri kapsar.
Bununla beraber iþ güvencesiyle, iþ sözleþmesinin feshedilmesi halinde iþçinin gireceði olumsuz ekonomik ve sosyal etkinin azaltýlmasý da hedeflenmektedir.
Ýþçiye iþ güvencesi saðlanmasýna iliþkin olarak deðiþik hukuki yaklaþýmlar söz konusu olabilir. Bu yaklaþýmlar; belirli durumlarda sözleþmenin feshinin yasaklanmasý, belirli olaylara baðlý olarak iþ sözleþmesinin askýda kalmasý ve iþçi çýkarmanýn idari ve yargý denetimine tabi tutulmasý olarak sýralanabilir. Yapýlan feshin hukuka aykýrýlýðýnýn saptanmasý halinde, iþçiye yüksek bir tazminatýn verilmesi ve feshin geçersiz sayýlýp iþçinin iþine iadesinin saðlanmasý, iþ güvencesinin en önemli hedefini oluþturur.
Belirtilmelidir ki, iþ güvencesinin saðlanmasýyla beraber iþletme gereklerinin de göz önüne alýnmasý ve aralarýnda uyumlu bir denge oluþturulmasý gerekir.
