Her zaman ülkemiz çalışma hayatının en önemli alanlarından birisi de iş güvencesi veya işçinin feshe karşı korunması olmuştur. İş güvencesi kapsamındaki işçinin işe devamlılığının sağlanması ve geçerli ya da haklı bir sebep olmadan işten çıkarılamamasıdır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 18'inci maddesinde "Feshin geçerli sebebe dayandırılması" hüküm altına alınmıştır.
Bu kapsamda, otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Aynı zamanda bu husus iş güvencesini ifade etmektedir.
İşçinin ilgili işyerinde altı aylık kıdem süresi hesaplanırken, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilmelidir.
Diğer anlatımla iş güvencesinden yararlanma şartları şu şekildedir:
* İşçinin İş Kanunu'na veya Basın İş Kanunu'na tabi çalışması,
* İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması,
* İşyerinde en az otuz işçinin çalışması
* İşçinin en az altı aylık kıdem süresinin bulunması
* İşçinin, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinden olmaması.
Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmamaktadır.
Yukarıda sayılı olan beş maddenin varlığı halinde işçinin iş güvencesine sahip olduğu ifade edilebilir. Bu durumda işveren feshin nedenini geçerli bir nedene dayandırmak zorundadır. Ayrıca feshin son çare ilkesine uygun hareket etmesi, son durumda fesih yapılacaksa işçiye yazılı olarak bildirim yapılması gerekir. Fesih bildiriminde, feshin geçerli bir nedene dayandığı açık, net ve kesin ifadelerle yer almalıdır.
Aşağıda sayılı unsurlar nedeniyle fesih yapılması halinde, feshin geçerli nedene dayandığından bahsedilemeyecektir.
* Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.
* İşyeri sendika temsilciliği yapmak.
* Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.
* Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.
* İş Kanunu'nun 74'üncü maddesinde öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.
* Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.
Yukarıda sayılı nedenle iş sözleşmesi feshedilen işçinin, iş güvencesi kapsamında olması halinde işe iade davası açma hakkı olduğu unutulmamalıdır.
