11 Nisan tarihindeki yazýmýzda özellikle iþ saðlýðý ve güvenliðiyle ilgili önemli deðiþiklikler de yapýldýðýný bir sonraki yazýmýzda da bunu konu alacaðýmýzý belirtmiþtik.
Özellikle Soma Faciasý sonrasýnda 301 madencimizin hayatýný kaybetmesiyle birlikte baþta madencilik sektörü olmak üzere iþ saðlýðý ve güvenliðiyle ilgili önemli deðiþiklikler yapýlmýþtýr. Ýþte son yapýlan deðiþiklikler:
Üretim zorlamasý yapýlamayacak, iþçi iþ durduracak
Çok tehlikeli sýnýfta yer alan ve kamudan ihale ile alýnan iþlerde; teknolojik geliþme, iþ gücü kapasitesinin arttýrýlmasý, üretim metotlarýnda yenilik gibi bir kýsým unsurlar saðlanmadan; üretim veya imalat planlarýna, iþ programlarýna aykýrý hareket edilerek üretim zorlamasý nedeniyle hayati tehlike oluþturacak þekilde çalýþtýrma halinde iþ durdurulabilecek. Ýþyerinde durdurulan iþlerde izinsiz çalýþma yaptýran iþveren veya iþveren vekillerine 3 yýldan 5 yýla kadar hapis cezasý verilecek.
Ölümlü iþ kazasý olan iþveren ihaleye giremeyecek
Ölümlü iþ kazasý meydana gelen maden iþyerlerinde, kusuru yargý kararýyla tespit edilen iþveren, 2 yýl süreyle kamu ihalelerinden yasaklanacak.
Böylece iþverenlerin iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin yükümlülüklerde daha dikkatli olmalarý saðlanacak. Özellikle kamudan ihale alan iþverenler yasaklý konuma düþmemek için iþ güvenliðine daha fazla önem verecek.
Ýþ güvenliði uzmaný tehlikeyi haber verecek
Ýþverene iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili konularda rehberlik ve danýþmanlýk yapmak üzere görevlendirilen iþyeri hekimi ve iþ güvenliði uzmaný, görev aldýðý iþyerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik geliþmeleri göz önünde bulundurarak iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili eksiklik ve aksaklýklarý, tedbir ve tavsiyeleri belirleyecek ve iþverene yazýlý olarak bildirecek.
Eksiklik ve aksaklýklarýn düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden iþveren sorumludur. Bildirilen eksiklik ve aksaklýklarýn acil durdurmayý gerektirmesi veya yangýn, patlama, göçme, kimyasal sýzýntý ve benzeri acil ve hayati tehlike arz etmesi, meslek hastalýðýna sebep olabilecek ortamlarýn bulunmasýna raðmen iþveren tarafýndan gerekli tedbirlerin alýnmamasý hâlinde, bu durum iþyeri hekimi veya iþ güvenliði uzmanýnca, Bakanlýðýn yetkili birimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalýþan temsilcisine bildirilir.
Bildirim yapmadýðý tespit edilen iþyeri hekimi ve iþ güvenliði uzmanýnýn belgesi 3 ay, tekrarýnda ise 6 ay süreyle askýya alýnacak.
Bu bildirimden dolayý iþvereni tarafýndan iþyeri hekimi veya iþ güvenliði uzmanýnýn iþ sözleþmesine son verilemez ve bu kiþiler hiçbir þekilde hak kaybýna uðratýlamayacak.
Aksi takdirde iþveren hakkýnda bir yýllýk sözleþme ücreti tutarýndan az olmamak üzere tazminata hükmedilir. Ýþyeri hekimi veya iþ güvenliði uzmanýnýn iþ kanunlarý ve diðer kanunlara göre sahip olduðu haklarý saklýdýr. Açýlan davada, kötü niyetle gerçek dýþý bildirimde bulunduðu mahkeme kararýyla tespit edilen kiþinin belgesi 6 ay süreyle askýya alýnacak.
Ýþ saðlýðý ve güvenliðinde aðýr yaptýrýmlar geliyor
Ýþ saðlýðý ve güvenliði eðitimi vermeyen iþverene, her aykýrýlýk için ayrý ayrý çalýþan baþýna 500 lira, iþin durdurulmasý nedeniyle iþsiz kalanlara ücretlerini ödeme veya baþka iþ verme yükümlülüðünü yerine getirmeyen iþverene ihlale uðrayan her çalýþan için aykýrýlýðýn devam ettiði her ay için 1000 lira, çalýþanlarýna standartlara uygun ve CE iþaretli kiþisel koruyucu donaným temin etmeyen iþverenlere çalýþan baþýna 500 lira, yer altý maden iþletmelerinde çalýþanlarýn bulunduklarý yeri ve giriþ çýkýþlarýný gösteren takip sistemini kurmayan iþverenlere çalýþan baþýna 500 lira para cezasý verilecek.
Ýþ kazasý yoksa ödül var
Çok tehlikeli sýnýfta 10’dan fazla çalýþaný bulunan ve 3 yýl içerisinde ölümlü veya sürekli iþ göremezlikle sonuçlanan iþ kazasý meydana gelmeyen iþyerlerinde çalýþanlarýn iþsizlik sigortasý iþveren payý, teþvik olarak bir sonraki takvim yýlýndan geçerli olmak üzere ve 3 yýl süreyle yüzde 1 olarak alýnacak.
Ýþ saðlýðý ve güvenliðine eðitim temelli çözüm
Meslek liseleri ile üniversitelerin ilgili fakültelerine Zorunlu Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði dersi konulacak. Böylece iþ saðlýðý ve güvenliði bir kültür olarak geliþecek. Ancak esas olarak tüm okullarda baþta sosyal güvenlik ve iþ yasasýndan doðan haklar olmak üzere çalýþma hayatý ve iþ güvenliðine iliþkin bilgilerin verilmesi daha etkili olur. Umarýz bu yönde bir düzenleme yapýlýr.
Maden iþçilerinin yeri hemen tespit edilecek
Yeraltý çalýþmalarýnda hazýrlanacak planlarýn üç boyutlu olmasý zorunlu hale getirilecek. Maden iþçilerinin nerede bulunduðunu gösterecek çipler her iþçide bulunacak ve madenlerde bu düzenleme 1 yýl içinde uygulamaya geçecek.
Yaþam odasý olacak
Yeraltý madenlerinde kaza anýnda iþçiler için sýðýnma odalarý oluþturulacaktýr. Bu odalar uluslararasý standartlara uygun olarak yapýlacaktýr. Belki de SOMA faciasý sonrasýnda basýnda en fazla tartýþýlan konu olan yaþam odalarý da artýk maden sektörünün ajandasýna girmiþ olacak. Bu da madenlerde iþ güvenliði önlemlerinin artmasýný saðlayacak.
Soma’da iþten çýkartýlanlarýn tazminatýný devlet ödeyecek
Soma Madenlerinden iþten çýkartýlan 2831 maden iþçisinin ödenmeyen kýdem tazminatlarý Tasarruf Mevduatý Sigorta Fonu tarafýndan iþçilere ödenecek ve iþyeri sahibinden tahsil edilecek.
Asgari geçim indiriminde beyan
Okurumuz Hilal YILDIZ “Ýlk iþe giriþimde asgari geçim indirimi için beyanda bulunmam gerekir mi? Yoksa iþverenim mi beyan alarak iþlem yapmaktadýr?” diye soruyor. 265 seri numaralý Gelir Vergisi Genel Tebliðine göre “Ücretliler, medeni durumlarý ve çocuk sayýlarý ile eþinin iþ ve gelir durumu hakkýnda Teblið ekinde yer alan “Aile Durumu Bildirimi” ile iþverenlerine bildirimde bulunacaklardýr. Durumlarýnda herhangi bir deðiþiklik olmasý halinde (evlenme, boþanma, ölüm, doðum vb.) bu deðiþiklikleri iþverene bir ay içerisinde bildireceklerdir.”
Ücretlinin iþverenine vermiþ olduðu Aile Durumu Bildiriminde esi ve çocuklarýna iliþkin bilgi vermemesi durumunda, daha sonra bir hak iddia etmesi de mümkün deðildir. Bu durumda ücretli sadece kendisi dikkate alýnarak asgari geçim indirimi oraný hesaplanýr, es ve çocuklar dikkate alýnmaz. Ücretlinin daha sonra ilave bildirimde bulunmasý halinde geçmiþe yönelik bir iþlem yapýlamaz. Ýþveren, bildirimin yapýldýðý aydan itibaren ücretlinin es ve çocuklarýný asgari geçim indirimi oranýnýn hesaplanmasýnda dikkate alacaktýr.
Ücretlinin sistemden yararlanabilmesi için kendisi, esi ve çocuklarýna iliþkin bilgilerin yer aldýðý söz konusu bildirimi doldurup iþverene vermesi gerektiði belirtilmiþtir. Bildirimde bulunmayan ücretli ihtiyari olarak sistemden yararlanmama hakkýný kullanmýþ kabul edilecektir. Dolayýsýyla iþvereninize bildirim yapmanýz gerekmektedir.
