Genel olarak telafi çalışması, işçinin ücretini aldığı ancak çeşitli sebeplerden dolayı çalışmadığı bir süreyi sonradan çalışarak yerine getirmesidir.
Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren dört ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir.
7226 Sayılı Torba Kanun Düzenlemesi ile birlikte kalıcı olarak telafi çalışmasının yapılma süresi 4 ay olarak düzenlenmiştir.
Telafi çalışması, işçinin bazı nedenlerle çalışmaması halinde, kaybedilen çalışma sürelerinin belirli bir zaman diliminde normal çalışma süreleri üstünde çalışılarak ve fazla çalışma ücreti ödenmesine gerek kalmaksızın telafi edilmesidir.
Cumhurbaşkanı bu süreyi iki katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.
Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.
İş hukukuna göre "telafi çalışması", çeşitli sebeplerden dolayı işin durması, iş yerinin tatil edilmesi veya işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işçinin çalışmadığı sürelerin daha sonra çalışılarak telafi edilmesidir. Türk İş Hukuku'na göre telafi çalışmaları fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.
Telafi çalışması iki türlü yaptırılabilir; bunlardan birincisi ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya işçinin talebi ile kendisine izin verilmesidir.
Birincisi ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi işçilerin genel talebiyle olabileceği gibi işverenin tek taraflı beyanıyla olabilir. Yani, telafi çalışması tarafların anlaşmasına veya işçinin onayına bağlı değildir. İşyerinde bu sebeple telafi çalışması yapılacağı hususunda işçileri bilgilendirmek zorunludur.
İşyerinin genelinde tatil ilan edilmiyorsa, bazı üretim birimlerinin çalışmasına devam ediliyorsa, bu durumda şahsi olarak çalışanlar talep ederek izin isteyebilirler. Burada izin verme yetkisi işverene ait olup izin vermenin koşulu telafi çalışması yaptırılması olmalıdır. Buna göre belgelendirme yapılması önerilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu md. 64'e göre telafi çalışması yaptırılabilecek durumlar üç başlık altında toplanabilir:
a) Zorunlu nedenlerle işin durması,
b) Ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra iş yerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle iş yerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması, tamamen tatil edilmesi,
c) İşçinin talebi ile kendisine izin verilmesi veya benzeri nedenlerle telafi çalışması halleridir.
Telafi çalışmasında esaslar
Telafi çalışmasında temel kurallar ve esaslar;
- Zorunlu nedenlerle işin durması,
- Ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi,
- Benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi
- İşçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir.
- Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.
- Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz.
- Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.
Telafi çalışması usullerin uymamanın 2021 yılındaki idari para cezası miktarı her işçi için 555 Türk Lirası'dır.
