Kötüniyet tazminatý, iþ güvencesi uygulanma alaný dýþýnda kalan iþçilerin iþ sözleþmesinin, iþçinin yasal hakkýný aramasý veya þikâyet yoluna baþvurmasý gibi nedenlerle iþverence feshedilmesi halinde iþveren tarafýndan fesih hakkýnýn kötüye kullanýlarak sona erdirildiði durumlarda iþçiye bildirim süresinin üç katý tutarýnda ödenmesi gereken tazminat olarak deðerlendirilebilecektir.
Ýþverenler bazen iþçisinin iþ sözleþmesini kötü niyetli þekilde feshedebilmektedir. Kötüniyet tazminatý 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 17. maddesinde düzenlenmiþtir. Buna göre; "18'inci maddenin birinci fýkrasý uyarýnca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21'inci maddelerinin uygulanma alaný dýþýnda kalan iþçilerin iþ sözleþmesinin, fesih hakkýnýn kötüye kullanýlarak sona erdirildiði durumlarda iþçiye bildirim süresinin üç katý tutarýnda tazminat ödenir. Fesih için bildirim þartýna da uyulmamasý ayrýca dördüncü fýkra uyarýnca tazminat ödenmesini gerektirir."
Ýþçinin þikâyet yoluna baþvurmasýnýn mutlaka haklý ya da haksýz olmasý önem taþýmamaktadýr.
Ýþ Kanunu'nda kötüniyet tazminatýnda kapsama iliþkin bir sýnýrlama getirilmiþ, kötüniyet tazminatýna ilave olarak þartlar oluþmuþsa ihbar tazminatýna da hükmedileceði belirtilmiþtir. Ayrýca, ihbar tazminatý ödenmesini gerektiren bir durum olmamakla birlikte, kötüniyet tazminatý ödenmesini gerektiren bir durum bulunabilir.
Fesih hakkýnýn kötüye kullanýlmasý iþveren için olduðu kadar, iþçi içinde mümkün olabileceði düþünülebilir. Ancak, Ýþ Kanunu'nun da fesih hakkýnýn kötüye kullanýlmasýný sadece iþveren için öngörmüþtür.
Benzeri þekilde iþçi haklý nedenle dahi olsa kendisi iþ sözleþmesini feshederse kötüniyet tazminatý isteðinde bulunamaz. Yargýtay sendikal nedenle fesihte ancak sendikal tazminatýn istenebileceðini, kötüniyet tazminatýnýn talep edilemeyeceðini kabul etmiþtir.
Hakkýn Kötüye Kullanýlmasý
Mülga 1475 sayýlý Kanunu'nun 13 maddesinde "iþçinin sendikaya üye olmasý, þikâyete baþvurmasý gibi sebeplerle iþinden çýkartýlmasý hallerinde ve genel olarak iþ sözleþmesini fesih hakkýnýn kötüye kullanýldýðýný gösteren diðer durumlarda önellere ait ücretlerin üç katý tutarý tazminat olarak ödenir" hükmü vardý. Baþka bir ifade ile kötüniyet örnekleri verilmekteydi. Ancak, 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'na göre fesih hakkýnýn kötüye kullanýlarak sona erdirildiði durumlarda iþçiye bildirim süresinin üç katý tutarýnda tazminat ödenir. Baþka bir ifadeyle, örneklere yer verilmeden "fesih hakkýnýn kötüye kullanýlmasý" ifadesine yer verilmiþtir.
Ýþveren iþ güvencesi kapsamý dýþýnda olan iþçilerin iþ sözleþmesinin kötü niyetle feshederken hem bildirim sürelerine uymamýþ hem de iþ sözleþmesini kötüniyetli olarak feshetmiþse ihbar ve kötüniyet tazminatlarýnýn ayrý ayrý hesaplanýp ödenmesi gerekir. Ýþverenin, iþ güvencesi kapsamý dýþýnda kalan iþçilerin iþ sözleþmelerini, fesih hakkýný kötüye kullanarak sona erdirmesi halinde, iþçiye bildirim süresinin üç katý tutarýnda tazminat ödemek zorundadýr.
Ýþçinin;
- Ýstirahat raporu almasý,
- Alacaklarýnýn ödenmemesi nedeniyle SGK ve/veya Çalýþma ve Ýþ Kurumu Müdürlüðü'ne þikâyette bulunmasý,
- Baþka nedenlerle þikâyet hakkýný kullanmasý,
- Tatil günlerinde gelip çalýþmamasý,
- Ýþyerinden çok sayýda iþçi çýkarýlýp yerine çok sayýda iþçi alýnmasý,
- Sendika temsilcisinin iþçilerin örgütlenmesi için faaliyette bulunmasý,
- Ýþçinin sendikaya üye olmasý gibi durumlarda, sözleþmenin iþverence feshinde kötü niyetli feshi söz konusu olmaktadýr.
4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 18. maddesine göre, iþ güvencesinden yararlanan iþçiler için kötüniyet tazminatý söz konusu olmayacaktýr. 4857 sayýlý Ýþ Kanunu'nun 17/son maddesine göre, ihbar/bildirim süresinin üç katý tutarýndaki tazminat (kötü niyet tazminatý) ile bildirim sürelerine ait peþin ödenecek ücretin hesabýnda ücrete ek olarak iþçiye saðlanmýþ para veya para ile ölçülmesi mümkün sözleþme ve Kanundan doðan menfaatler de göz önünde tutulur.
