Türkiye Çalýþma ve Ýþ Kurumu (Ýþ-Kur) tarafýndan düzenlenen aktif iþgücü programlarý, özellikle mesleki eðitim ve iþbaþý eðitim programlarý, ciddi bir uygulama alaný bulmaktadýr.
Hem iþletmeler ve hem de iþsizler/çalýþan adaylarý için önemli avantajlar saðlamaktadýr. Ýþbaþý eðitim programlarý iþsizlerin mesleki yeterliklerini geliþtirebilecekleri ve tecrübe edinecekleri bir programdýr. Ancak özellikle bu projeyle ülke ekonomisine önemli bir katma deðer saðlayacaðýný düþündüðümüz Ýþ-Kur’un proje uygulanmasýndaki bürokrasiyi azaltmasý, stajyer ve iþverenlerin Ýþ-Kur birimlerine gitmesi, baþvuru formlarý verilmesi, kayýt yapýlmasý, yeniden taahhüt verilmesi, sözleþme imzalanmasý, onay için Ýl Müdürlüðüne gidilmesi vs. gibi çok sayýda bürokratik iþlem gerekmektedir. Bu projedeki þartlar ve bürokratik iþlemlerin azaltýlmasý önemli talep yaratacaktýr. Mutlaka bu yönde bir revizyon ve bürokrasinin azaltýlarak internet üzerinden baþvuru vs. yapýlmasý saðlanabilmelidir.
Ýþbaþý eðitim programlarýndan yararlanma
Ýþbaþý eðitim programlarýndan yararlanabilmek için;
1-Kuruma kayýtlý iþsiz olmak,
2-15 yaþýný tamamlamýþ olmak,
3-Ýþverenin birinci veya ikinci dereceden kan hýsmý olmamak gerekmektedir.
Ýkinci öðretim ve açýk öðretimdeki öðrenciler ile yükseköðretim öðrencileri iþbaþý eðitim programýna katýlabilirler.
Ýþbaþý eðitim programlarý kapsamýnda;
1-Katýlýmcý zaruri gideri
2-Ýþ Kazasý ve Meslek Hastalýðý Sigortasý Primi
3-Bakmakla yükümlü olunan kiþi durumunda olmayanlar için Genel Saðlýk Sigortasý Prim Giderleri Çalýþma ve Ýþ Kurumu tarafýndan karþýlanmaktadýr.
Program süresine baðlý olarak katýlýmcýlara net asgari ücret düzeyinde (1.300 TL) gelir elde etme imkaný da verilmektedir. Halen günlük 50 TL zaruri gider ödemesi Ýþ-Kur tarafýndan yapýlmaktadýr. Program süresince katýlýmcýlar adýna iþ kazasý ve meslek hastalýðý ile genel saðlýk sigortasý primleri Ýþ-Kur tarafýndan karþýlanarak katýlýmcýlarýn saðlýk hizmetlerinden faydalanmalarý saðlanmaktadýr.
Emeklilik primleri ödeniyor mu?
Ýþbaþý eðitim programý kapsamýnda uzun vadeli emeklilik primleri yatmadýðýndan süreler emeklilik hesabýnda dikkate alýnmamaktadýr. Ancak sosyal güvenlik mevzuatýna göre, bu sürelerin isteðe baðlý sigortalý olunarak, emeklilikten sayýlmasý mümkün bulunmaktadýr.
SGK tarafýndan yayýnlanan 2013/11 sayýlý genelgeye göre de bu durum belirtilmiþ olup; “Kursiyerler gerekli þartlarý taþýmalarý halinde isteðe baðlý sigortalý olabilmektedir.”
Ýsteðe baðlý sigorta primi yüzde 20 malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortasý, yüzde 12 genel saðlýk sigortasý primi olmak üzere toplam yüzde 32’dir. Ancak Ýþ-Kur kursiyeri olanlar hakkýnda yüzde 1 kýsa vadeli sigorta kollarý primi, yüzde 4.5 ise genel saðlýk sigortasý primi Ýþ-Kur tarafýndan ödenmektedir.
Mevcut uygulamada bir düzenleme boþluðu olduðundan, 2013-11 sayýlý genelge hükmüne göre 5510 sayýlý Kanunun 5. maddesine göre sigortalý sayýlanlardan isteðe baðlý sigortalý olmak isteyenlerden sadece 5510/5-g sigortalýlarýndan malullük, yaþlýlýk, ölüm sigortasý alýnacaðý açýklanmýþ olup, diðerleri ile ilgili bir hüküm bulunmadýðýndan % 32 prim alýnacaðý algýsý oluþmaktadýr.
Ancak, Ýþ-Kur kursiyeri/stajyeri olarak çalýþanýn isteðe baðlý olmak istemesi halinde de sadece malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortasý primi alýnmasý gerekmekte olup, SGK tarafýndan bu yönde bir genelge düzenlemesi yahut genel yazý yayýnlanmasý gerekmektedir. Aksi halde çalýþanlar adýna bir yandan Ýþ-Kur iþ baþý eðitimine katýlan kiþiler adýna kýsa vadeli sigorta kolu ve GSS primi öderken, öte yandan ayný prim mükerrer olarak çalýþanlardan da alýnmýþ olacaktýr. Bu mükerrerlik kaldýrýlmalýdýr.
Burada 5510 sayýlý Kanunun 5/g kapsamýnda ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleþmesi olmayan ülkelerde iþ üstlenen iþverenlerce yurt dýþýndaki iþyerlerinde çalýþtýrýlmak üzere götürülen Türk iþçilerinin isteðe baðlý sigorta hükümlerinden yararlanmasýna iliþkin koþullara benzer þekilde ayrýca genel saðlýk sigortasý primi alýnmamasý gerekmektedir. Ayrýca bu þekilde ÝÞ-KUR iþ baþý eðitimine katýlan kiþilerin, bu sürede ödedikleri isteðe baðlý sigorta primleri 4/(a) bendi kapsamýnda sigortalýlýk sayýlacaðý belirtilmelidir.
Böylece iþ baþý eðitim programlarýnýn en önemli handikaplarýndan biri olan uzun vadeli emeklilik sigorta primlerinin ödenmemesi konusu çözülecek ve hükümetin iþsizliðin azaltýlmasý ve deneyimli personel politikasý desteklenmiþ olacaktýr.
