Zaman zaman iþyerlerinde yaþanan sýkýntýlarda çalýþma þartlarýnda (koþullarýnda) deðiþiklik yoluna gidildiði görülmektedir.
Kural olarak, çalýþma þartlarýnda esaslý bir deðiþiklik olmayan ve iþverenin yönetim yetkisi altýnda kalan, çalýþan lehine yapýlan ya da sözleþmede hüküm bulunan hallerde çalýþma þartlarýnda (koþullarýnda) deðiþiklik yetkisi iþverendedir.
Bu sebeple, bir deðiþikliðin, onaya tabi olup olmadýðýnýn belirlenmesinde, iþ sözleþmesi, mesleðin ve iþin olaðan seyri, iþverenin ihtiyaçlarýnýn objektif belirlenmesi gibi bir dizi duruma bakýlmasý gerekir.
Ancak örneðin mesai baþlama ve bitiþ saatleri gibi iþyerinde iþin akýþ sürecinin belirlenmesi konusunda, iþverenin kendisine sözleþme ile yetki tanýmamýþ olsa dahi, serbest hareket imkâný bulunmaktadýr.
Çalýþan lehine olan deðiþikliklerde iþçinin bir kaybý söz konusu olmadýðý için her zaman düzenleme yapýlabilir. Ancak iþçinin aleyhine bir deðiþiklik yapýlacaksa, bu hem motivasyon kaybýna ve hem de çalýþan onayýna ihtiyaç duyulduðundan belli kurallara göre yapýlmalýdýr.
Yani, çalýþma koþullarýnýn deðiþtirilmesi oldukça hassas bir konu olup iþ barýþýnýn korunarak ve motivasyon yüksek tutularak çalýþmaya devamlýlýk saðlanmalýdýr.
Ýþyeri, ücret, izinler, sosyal yardým niteliðindeki ödemeler, çalýþma süreleri, iþin türü vb. her þey çalýþma koþullarýna dahildir ve bunlarýn herhangi birinde yaþanan deðiþiklikte bu baðlamda çalýþma koþullarýnda deðiþiklik olarak deðerlendirilir.
Uygulamada, iþ sözleþmesi ve çalýþma þartlarý genel olarak 2 þekilde deðiþtirilebiliyor.
Bunlardan birincisi; iþverenin iþ sözleþmesinden doðan ya da sözleþmeden doðmayýp, yönetim yetkisine dayanan sýnýrlý alandaki deðiþikliklerdir. Bu genel olarak çalýþma baþlangýç bitiþ saatleri gibi ya da sözleþmede yer almasý koþuluyla adres deðiþikliði gibi.
Bu yetkinin sözleþme ve yönetim yetkisi sýnýrýnýn dýþýndaki diðer bir sýnýr ise, hakkýn objektif kullanýmýdýr. Yani, bu deðiþikliðe ihtiyaç duyulmasýnýn ya da bunun bir iþyeri uygulamasý olduðunun net ifadesidir.
Ýkincisi ise, esaslý deðiþiklik sürecini içeren ve iþçinin 6 iþ günü içinde yapacaðý yazýlý onayý ile gerçekleþmesidir. Çalýþma koþullarýnýn iþçi ve iþverenin onayý ile her zaman deðiþtirebileceði Ýþ Kanunu’nun 22. Maddesi’nde yer almaktadýr.
Taraflar aralarýnda anlaþarak çalýþma koþullarýný her zaman deðiþtirebilir. Çalýþma koþullarýnda deðiþiklik geçmiþe etkili olarak yürürlüðe konulamaz.
Ýþveren, iþ sözleþmesiyle veya iþ sözleþmesinin eki niteliðindeki personel yönetmeliði ve benzeri kaynaklar ya da iþyeri uygulamasýyla oluþan çalýþma koþullarýnda esaslý bir deðiþikliði ancak durumu iþçiye yazýlý olarak bildirmek suretiyle yapabilir.
Bu þekle uygun olarak yapýlmayan ve iþçi tarafýndan altý iþgünü içinde yazýlý olarak kabul edilmeyen deðiþiklikler iþçiyi baðlamaz.
Örneðin, iþverenin tek taraflý olarak iþçinin ücretini düþürmesi esaslý deðiþiklik olup, iþçinin yazýlý onayý olmamasý nedeniyle iþçi açýsýndan geçerli ve baðlayýcý olmayacaktýr.
Ýþçi deðiþiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, iþveren deðiþikliðin geçerli bir nedene dayandýðýný veya fesih için baþka bir geçerli nedenin bulunduðunu yazýlý olarak açýklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iþ sözleþmesini feshedebilir.
Ýþçinin bu durumda iþe iade davasý açabileceðini de dikkate almak gerekiyor.
