Ýkramiye, çalýþanýn iþyerine katkýlarý nedeniyle iþverenin memnuniyetini ifade etmek üzere bir defada veya dönemsel olarak belli zaman dilimlerinde ya da doðum, evlenme gibi sebeplere baðlý olarak yapýlan ücret eki niteliðinde ödemedir.
Ýþçinin ikramiyeye hak kazanmasý için iþyerinde ikramiye ödenmesini gerektiren dönemin sonuna kadar çalýþmýþ olmasý gerekmez. Ýþyerinde çalýþýlan süreyle sýnýrlý olmak üzere iþçinin ikramiye talep hakký vardýr.
Ýþ hayatýnda sýk rastlanan sorunlardan biri de, ikramiyelerin tek taraflý olarak iþverence ortadan kaldýrýlmasýnýn ya da azaltýlmasýnýn mümkün olup olmadýðýdýr.
Denilebilir ki, bu sorunun cevabý basit; iþ sözleþmesinde iþçiye ikramiye ödeneceðine iliþkin bir hüküm varsa, iþveren iþçinin onayýný almadan, tek taraflý olarak ikramiye ödemesini kaldýramaz ya da miktarýný azaltma yoluna gidemez.
Peki, iþ sözleþmesinde ikramiye ile ilgili bir hüküm yoksa ne olacak?
Bu durumda, iþveren tek taraflý olarak, ikramiye uygulamasýna son verme ya da ikramiye miktarýnda eksiltmeye gitme hakkýna sahip midir?
Bu sorunun cevabý, iþyerinde ikramiye uygulamasýnýn 'iþyeri koþulu' haline gelip gelmediðine göre deðiþmektedir.
Þöyle ki; iþyerinde ikramiye uygulamasý iþyeri koþulu haline gelmiþse, iþveren iþçinin onayýný almadan ikramiyeleri kaldýrma ya da azaltma hakkýna haiz deðildir.
Bu noktada haklý olarak bu soru da akla gelebilir; iþ sözleþmesinde yer almayan ikramiye uygulamasý hangi durumda, iþyeri koþulu haline dönüþür?
Yargýtay, öteden beri iþyerinde uygulanmakta olan ikramiyenin iþyeri koþulu haline geldiðini kabul etmektedir. Yargýtay’a göre;
"Ýkramiye bireysel ya da toplu iþ sözleþmeleri ile kararlaþtýrýlabilir. Ýþ sözleþmesinde kararlaþtýrýlmamýþ olsa dahi, iþverence tek taraflý olarak düzenli þekilde yapýlan ikramiye ödemesinin iþyeri koþulu olduðu kabul edilmelidir."
Peki, iþyeri koþulu haline dönüþen ikramiye uygulamasýný kaldýrmak veya deðiþtirmek iþveren nasýl bir yol izleyecek?
Ýþyeri koþulu haline dönüþen ikramiye uygulamasýnda iþçi aleyhine deðiþiklik yapmak isteyen iþveren, bu durumu iþçiye yazýlý olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu þekle uygun olarak yapýlmayan ve iþçi tarafýndan altý iþgünü içinde yazýlý olarak kabul edilmeyen deðiþiklikler iþçiyi baðlamaz.
Son olarak,dönemsel ödeme niteliðinde olan ikramiye için beþ yýllýk zamanaþýmý süresinin söz konusu olduðunu belirtelim.
Kaynak:
- Y.7.HD. 25.05.2015 gün, 2015/13084 E, 2015/9808 K.
4857 Sayýlý Ýþ Kanunu Madde 22
6098 Sayýlý Türk Borçlar Kanunu Madde 147
