Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açýlmasýyla birlikte gündemdeki önemli konular birbir gündeme gelmeye baþladý. Bunlardan birisi iþ hayatýnda özellikle iþveren tarafýnýn en çok yakýndýðý iþ mahkemeleri konusuna neþter vuran ‘Ýþ Mahkemeleri Kanun Tasarýsý’ görüþülmeye baþlandý.
Tasarý, iþ uyuþmazlýklarýnýn fazlalýðý nedeniyle biriken davalara karþý mahkemelerin iþ yükünü azaltmak, birebir ve uzman kiþilerin katýlýmýyla yapýlacak görüþmelerde daha etkin sonuç elde etmek ve iþçi-iþveren iliþkilerine daha adil bir çözüm yolu bulmayý hedefliyor. Bu hedeflere ulaþmak için günümüz ihtiyaçlarýna cevap vermekte yetersiz kalan 1950 tarihli 5521 Sayýlý Ýþ Mahkemeleri Kanunu topyekun kaldýrýlýyor ve yerine genç bir kanun getiriliyor.
Arabuluculuk geliyor
Tasarýyla birlikte hukukumuzda ilk defa «dava þartý olarak arabuluculuk» getiriliyor. Ýþ mahkemelerine dava açmadan önce taraflarýn arabulucuya baþvurmalarý zorunlu hale getiriliyor. Böylece mahkemeye dava açabilmek için ön þart arabulucu makamýnýn ziyaret edilmesi olacak. Bu zorunluluk bireysel veya toplu iþ sözleþmesine dayanan iþçi veya iþveren alacaðý ve tazminatý ile iþe iade talebiyle açýlan davalar için geçerli olacak. Ýþ kazasý veya meslek hastalýðýndan kaynaklanan maddi veya manevi tazminat davalarý ile bunlarla ilgili rücu davalarý zorunluluk kapsamý dýþýnda olacak.
Arabulucuya baþvurma zorunluluðu olan alacak davasý konularý kýdem tazminatý, ihbar tazminatý, kötü niyet tazminatý, ayrýmcýlýk tazminatý, sendikal tazminat, ücret, fazla mesai ücreti, yýllýk izin ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti, cezai þart, avansýn iadesi ve eðitim gideri olacak.
Bu düzenleme, 4857 Sayýlý Ýþ Kanunu, 6098 Sayýlý Türk Borçlar Kanunu, 6356 Sayýlý Sendikalar ve Toplu Ýþ Sözleþmesi Kanunu, 5953 Sayýlý Basýn Mesleðinde Çalýþanlarla Çalýþtýranlar Arasýndaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkýnda Kanun, 854 Sayýlý Deniz Ýþ Kanunu kapsamýndaki gemi adamlarýný kapsayacak.
Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantýya katýlmamasý sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantýya katýlmayan taraf, son tutanakta belirtilecek ve bu taraf davada kýsmen veya tamamen haklý çýksa bile yargýlama giderinin tamamýndan sorumlu tutulacak.
Arabulucuya baþvurmadan mahkemeye baþvuran davacýya, arabuluculuk makamýna baþvurmasý gerektiði, baþvuru sonucu arabulucunun hazýrladýðý son tutanaðýn mahkemeye sunulmasý gerektiði, aksi takdirde davanýn usulden reddedileceði ihtarýný içeren davetiye gönderilecek. Yine de arabulucuya baþvurulmadan dava açýldýðýnýn anlaþýlmasý hâlinde herhangi bir iþlem yapýlmaksýzýn davanýn, dava þartý yokluðu sebebiyle usulden reddine karar verilecek.
Ýþ mahkemeleri hangi davalara bakacak?
Yeni kanunla beraber, iþ mahkemelerinin görev alaný geniþletilecek.
Ýþçi ve iþveren arasýnda iþ iliþkisinden kaynaklanan uyuþmazlýklarda istikrarlý kararlarýn verilmesi saðlanacak, uzmanlýk sebebiyle kýsa sürede daha güvenilir sonuçlar elde edilecek ve yargý yoluna baþvuranlarýn haklarý daha iyi korunacak.
Ýþ mahkemelerinin görev alaný genel olarak iþçi ve iþveren veya iþveren vekilleri arasýnda, iþ iliþkisi nedeniyle sözleþmeden veya kanundan doðan her türlü hukuk uyuþmazlýklar ve Sosyal Güvenlik Kurumu ile Türkiye Ýþ Kurumu’nun taraf olduðu iþ ve sosyal güvenlik mevzuatýndan doðan uyuþmazlýklar (idari para cezalarýna itirazlar hariç) olacak.
