Çalýþanlarla iþverenler, ücret, görev, iþin yapýlacaðý yer, izin, mesai ve çalýþma koþullarý gibi hususlarý iþ sözleþmeleriyle düzenliyor.
Zaman içerisinde iþyerinde veya çalýþan açýsýndan ortaya çýkan bazý durumlarda çalýþma koþullarýnýn deðiþtirilmesi ihtiyacý doðabiliyor.
Çalýþan lehine olan deðiþikliklerde iþçinin bir kaybý söz konusu olmadýðý için her zaman düzenleme yapýlabilir.
Ancak iþçinin aleyhine bir deðiþiklik yapýlacaksa, bu hem motivasyon kaybýna ve hem de çalýþan onayýna ihtiyaç duyulduðundan belli kurallara göre yapýlmalýdýr. Yani, çalýþma koþullarýnýn deðiþtirilmesi oldukça hassas bir konu olup iþ barýþýnýn korunarak ve motivasyon yüksek tutularak çalýþmaya devamlýlýk saðlanmalýdýr.Ýþyeri, ücret, izinler, sosyal yardým niteliðindeki ödemeler, çalýþma süreleri, iþin türü vb. her þey çalýþma koþullarýna dahildir ve bunlarýn herhangi birinde yaþanan deðiþiklikte bu baðlamda çalýþma koþullarýnda deðiþiklik olarak deðerlendirilir.
Çalýþma þartlarýnda deðiþiklik
Uygulamada, iþ sözleþmesi ve çalýþma þartlarý genel olarak 2 þekilde deðiþtirilebiliyor.
Bunlardan birincisi; iþverenin iþ sözleþmesinden doðan ya da sözleþmeden doðmayýp, yönetim yetkisine dayanan sýnýrlý alandaki deðiþikliklerdir. Bu genel olarak çalýþma baþlangýç bitiþ saatleri gibi ya da sözleþmede yer almasý koþuluyla adres deðiþikliði gibi.
Bu yetkinin sözleþme ve yönetim yetkisi sýnýrýnýn dýþýndaki diðer bir sýnýr ise, hakkýn objektif kullanýmýdýr.
Yani bu deðiþikliðe ihtiyaç duyulmasýnýn ya da bunun bir iþyeri uygulamasý olduðunun net ifadesidir.
Ýkincisi ise, esaslý deðiþiklik sürecini içeren ve iþçinin 6 iþ günü içinde yapacaðý yazýlý onayý ile gerçekleþmesidir.
Çalýþma koþullarýnýn iþçi ve iþverenin onayý ile her zaman deðiþtirebileceði Ýþ Kanunun 22. Maddesinde yer almaktadýr.
Taraflar aralarýnda anlaþarak çalýþma koþullarýný her zaman deðiþtirebilir. Çalýþma koþullarýnda deðiþiklik geçmiþe etkili olarak yürürlüðe konulamaz. Ýþveren, iþ sözleþmesiyle veya iþ sözleþmesinin eki niteliðindeki personel yönetmeliði ve benzeri kaynaklar ya da iþyeri uygulamasýyla oluþan çalýþma koþullarýnda esaslý bir deðiþikliði ancak durumu iþçiye yazýlý olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu þekle uygun olarak yapýlmayan ve iþçi tarafýndan altý iþgünü içinde yazýlý olarak kabul edilmeyen deðiþiklikler iþçiyi baðlamaz. Ýþçi deðiþiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, iþveren deðiþikliðin geçerli bir nedene dayandýðýný veya fesih için baþka bir geçerli nedenin bulunduðunu yazýlý olarak açýklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iþ sözleþmesini feshedebilir. Ýþçi bu durumda iþe iade davasý açabilir.
Bu durum ve açýklamalar ýþýðýnda, her somut olaya ayrý ayrý bu ince sýnýrlar dahilinde bakýlmasý gerekmektedir.
Ýþverenin yönetim yetkisi
Kural olarak, çalýþma koþullarýnda esaslý bir deðiþiklik olmayan ve iþverenin yönetim yetkisi altýnda kalan ve yine sözleþmede hüküm bulunan hallerde yetki iþverendedir.
Bu sebeple, bir deðiþikliðin, onaya tabi olup olmadýðýnýn belirlenmesinde, iþ sözleþmesi, mesleðin ve iþin olaðan seyri, iþverenin ihtiyaçlarýnýn objektif belirlenmesi gibi bir dizi duruma bakýlmasý gerekir.
Tabi ki Ýþ Kanunu’nun 22. Maddesi’nde yer alan “Taraflar aralarýnda anlaþarak çalýþma koþullarýný her zaman deðiþtirebilir” hükmü uyarýnca, taraflarýn her zaman anlaþarak bütün koþullarý deðiþtirebilmeleri mümkündür. Yeter ki, iþçi ve iþveren anlaþasýn ve bunu yazýlý bir belge ile kayýt altýna alsýn. Burada iþçilere duyuru þeklinde deðil, her bir iþçiye tek tek yazýlý bildirim ve onay alýnmasý þeklinde iþlem yapýlmasý gerekir.
Ancak örneðin mesai baþlama ve bitiþ saatleri gibi iþyerinde iþin akýþ sürecinin belirlenmesi konusunda, iþverenin kendisine sözleþme ile yetki tanýmamýþ olsa dahi, serbest hareket imkaný bulunmaktadýr.
Ýþçi, iþveren tarafýndan yapýlan çalýþma koþullarýnda esaslý deðiþikliði kabul etmeyebileceði gibi, iþ sözleþmesini haklý nedenle de fesih hakkýna (kýdem tazminatý hakký doðar) sahiptir. Ya da uygun görüyorsa çalýþma koþullarýndaki esaslý deðiþikliði kabul edebilecektir.
