Çalışma hayatının en önemli alanlarından birisi de iş güvencesi veya işçinin feshe karşı korunması olmuştur. İş güvencesi kapsamındaki işçinin işe devamlılığının sağlanması ve geçerli ya da haklı bir sebep olmadan işten çıkarılamamasıdır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 18'inci maddesinde "Feshin geçerli sebebe dayandırılması" hüküm altına alınmıştır.
Bu kapsamda, otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Aynı zamanda bu husus iş güvencesini ifade etmektedir.
İşçinin ilgili işyerinde altı aylık kıdem süresi hesaplanırken, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilmelidir.
Diğer anlatımla iş güvencesinden yararlanma şartları şu şekildedir:
· İşçinin İş Kanunu'na veya Basın İş Kanunu'na tabi çalışması,
· İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması,
· İşyerinde en az otuz işçinin çalışması
· İşçinin en az altı aylık kıdem süresinin bulunması
· İşçinin, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinden olmaması.
İş güvencesine tabi çalışanların iş sözleşmeleri işveren tarafından haklı veya geçerli bir neden sunulmadan feshedildiğinde ve işçi işe iade davasını kazandığında işverenin kişiyi ya işe başlatması ya da başlatmaması üzerine karar vermesi gerekmektedir.
Eğer işveren işe başlatmama üzerine karar verirse, işçiye boşta geçen süre ücretine ek olarak işe başlatmama tazminatı ödemesi gerekmektedir.
01.01.2018 öncesinde açılan işe iade davalarında boşta geçen süre ücreti, ilk kez feshin yapıldığı tarihteki ücret ve izleyen 4 aydaki ücret artışları dikkate alınarak hesaplanmaktadır. İşe başlatmama tazminatı ise çalışanın işe başlatılmadığı tarihteki ücreti üzerinden hesaplanmaktaydı.
01.01.2018 sonrası açılan davalarda ise hem boşta geçen süre ücreti hem de işe başlatmama tazminatının çalışanın dava açtığı tarihteki ücreti üzerinden hesaplanmasına karar verilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 12'nci maddesi 1.1.2018 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Madde, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 21'inci maddesinin 4'üncü fıkrasına işlenmiştir.
1.1.2018 tarihinden itibaren İş Mahkemeleri Kanunu ile yapılan düzenleme uyarınca artık boşta geçen süre ücreti ile işe başlatmama tazminatının parasal değeri kesinleşen mahkeme kararında yer almaktadır.
Nitekim 4857 sayılı İş Kanunu'nda bu husus hüküm altındadır. Buna göre, "Mahkeme veya özel hakem, ikinci fıkrada düzenlenen tazminat ile üçüncü fıkrada düzenlenen ücret ve diğer hakları, dava tarihindeki ücreti esas alarak parasal olarak belirler."
Sonuç olarak, boşta geçen süre ve işe başlatmama tazminatının dava tarihindeki ücret esas alınarak belirlenmesi gerekmektedir.
