Çok kimse bilmese de esasýnda sigortalý olarak çalýþmaya baþlayanlarýn da bu durumu SGK’na bildirmesi gerekir. Özellikle sigortasýz çalýþmanýn önlenmesi için yapýlan bu iþlemlerde sigortalýlarýn hak kayýplarýnýn önlenmesi amaçlanýr. Ancak sigortalýlarýn bu konuda yeterince bilinçli olmamasý, iþverenlere geç bildirimden dolayý ceza uygulanmasý halinde iþsiz kalmaktan korkulmasý gibi nedenlerle bu yükümlülük uygulanmýyor.
Buna göre 4/a (SSK) kapsamýndaki sigortalýlar, çalýþmaya baþladýklarýný, çalýþmaya baþladýklarý tarihten itibaren en geç bir ay içinde, sigortalý bildirim belgesi ile doðrudan veya internet ya da benzeri ortamda SGK’na bildirirler. SGK tarafýndan sigortalýnýn ilgili iþveren tarafýndan bildirilmediðinin ya da bildirildiði hâlde sigortalý bildirimi arasýnda farklýlýk bulunduðunun tespiti hâlinde, durum, taahhütlü bir yazýyla sigortalýya, gerekirse iþverene bildirilir. Yapýlan bildirimlerin sonucunda farklýlýk giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna göre iþlem yapýlýr. Sigortalýnýn kendini bildirmemesi, sigortalý aleyhine delil teþkil etmez. Tarýmsal faaliyette bulunanlar faaliyetlerine baþladýklarý tarihten itibaren bir ay içinde sigortalýlýklarýný sigortalý bildirim belgesi ile doðrudan veya internet ya da benzeri ortamda SGK’na bildirirler. Bu kapsamdaki kiþilere iliþkin yapýlan bildirimlerde farklýlýk olmasý hâlinde yapýlacak yazýþmalar sonucunda farklýlýk giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna göre iþlem yapýlmaktadýr.
Mevzuat var, uygulama yok!
Ýþverenlerin sigortalý çalýþtýrmaya baþlamalarý veya bir iþyerini devralmalarý durumunda SGK’na iþyeri bildirgesi vermek suretiyle iþyerinin iþverenlik bilgilerini, faaliyet kolunu, adres ve yönetici bilgilerini bildirmeleri gerekmektedir. Ancak gelin görün ki, iþçi çalýþtýracak, her ay sigorta primi ödeyecek iþverenler daha iþyeri açýlýþlarýnda SGK’da ciddi sorunlar yaþamaya baþlýyor. Mevzuatta yer almayan bir çok belge iþverenlerden isteniyor, istenen bilgiler/lüzumsuz belgeler verilmediði takdirde de iþyeri açýlýþlarý yapýlmýyor. Bir kurumun yöneticisi dostum geçtiðimiz günlerde SGK’da iþyeri açmanýn ne kadar zor olduðunu, yeni þubeleri için bir hafta uðraþtýklarýný anlatarak dert yanmýþtý. Dostuma bir saat içinde açabilirsin aslýnda desem de inandýramadým.
SGK’nýn yönetmeliðine (SSÝY) göre, iþyeri açýlýþlarýnda iþyeri bildirgesi ile birlikte verilecek diðer belgeler;
a) Daimi mahiyetteki iþyerlerinde, iþyerinin adresini gösterir yerleþim belgesi,
b) Gerçek kiþi iþverenler yönünden kendilerinin, tüzel kiþi iþverenler yönünden ise tüzel kiþiliði temsile yetkili kiþilerin imza sirküleri olup bir ay içinde SGK’na, elden verilmekle veya posta yoluyla gönderilmesi gerekmektedir.
Ýmza sirkülerinin SGK’na verilmesi gereken kiþilerin, SGK’na bizzat müracaat ederek kimliklerinin tespitiyle birlikte imza beyanlarýnýn alýnmasýný saðlamalarý halinde, imza sirküleri artýk istenilmeyecektir. Ýþverenlerden iþ alan alt iþverenler, yükümlülükleri baþlamadan önce, iþyeri bildirgesi hariç, Gerçek kiþi iþverenler yönünden kendilerinin, tüzel kiþi iþverenler yönünden ise tüzel kiþiliði temsile yetkili kiþilerin imza sirkülerini ve asýl iþverenle yapmýþ olduðu sözleþmenin bir örneðini, SGK’na elden verir veya posta yoluyla gönderirler. Yukarýda belirtilen belgelerin yaný sýra
a) Tüzel kiþiler; hükmi þahsiyetin tescil edildiði Ticaret Sicil Gazetesini,
b) Adi ortaklýklar; noter onaylý ortaklýk sözleþmesini,
c) Ýhale konusu iþlerde; iþin sözleþmesi veya iþin üstlenildiðini gösterir idarenin yazýsý,
ç) Ýnþaat iþyerlerinde; yapý ruhsatýnýn fotokopisi, varsa arsa sahibi ile müteahhit arasýndaki inþaat yapým sözleþmesi verilmelidir. Burada verilmesi istenen belgelerden ilgili kurumlardan elektronik ortamda alýnanlar SGK tarafýndan ayrýca istenmemelidir.
Mevzuat böyle olmakla birlikte maalesef uygulama böyle olmuyor. SGK müdürlüklerinde iþyeri açýlýþý yapacak iþverenlerden bir çok gereksiz belge daha isteniyor. Bu belgeler verilmeden de iþyeri açýlýþý yapýlmýyor, e bildirge þifresi verilmiyor. Hem çalýþanlar ve hem de iþverenler maðdur ediliyor. Esas itibariyle SGK’na sadece iþyeri bildirgesinin verilmesi bile yeterli olmalýdýr. Ýþyeri bildirgelerinde kurumun istediði bütün bilgiler var. Eksik olan belge veya bilgi varsa bunun da postayla yazý gönderilip istenmesi gerekirken, vatandaþa zulmün ne gereði var. SGK için her þeye ulaþmanýn bu kadar kolay olduðu bir dönemde Vatandaþý arap atý gibi koþturmanýn SGK’na ne yararý var? Ýþleri kolaylaþtýrmak dururken neden hep yokuþa sürüyorsunuz? Þifre vermem diyerek vatandaþý tehdit etme haddini nerden alýyorsunuz?
Bir dönem Baþkan Danýþmanlýðýný yaptýðým SGK’nýn kurucu ve ilk Baþkaný olan sayýn Birol Aydemir (sevgili baþkaným þimdi TÜÝK Baþkanýdýr) zaman zaman, tabiri caizse tebdili kýyafetle o dönemdeki sigorta müdürlüklerini gezer ve vatandaþlarýn maðduriyetini yerinde görürdü. Sorunlarý çözmek için adeta çýrpýnýrdý. Çoðu zaman gece yarýsýný 1-2 saat geçtikten sonra çýkabilirdik kurumdan. Tabii þimdi SGK’nýn baþýnda o kadar fedakar ve cefakar bir yönetici yok. Kimseden tebdili kýyafetle vatandaþlarýn maðduriyetini yerinde görmesini de beklemiyoruz. Ama bu kadar yazýlmasýna raðmen bir e-posta da mý gönderilemiyor. Yazýk deðil mi iþverenlere, sigortalýlara, Kurum çalýþanlarýna? Bu maðduriyetlerin, sorunlarýn çözümü bu kadar mý zor?
