Ýþe iade davalarýnda genelde usul yönünden kurallara uyulmamasý nedeniyle iþverenlerin boþta geçen süreye ait ücret ve iþe baþlatmama tazminatý ödemek zorunda kalabildiði görülmektedir.
Kural olarak iþveren, fesih bildirimini yazýlý olarak yapmak ve fesih sebebini açýk ve kesin bir þekilde belirtmek zorundadýr. Hakkýndaki iddialara karþý savunmasýný almadan bir iþçinin belirsiz süreli iþ sözleþmesi, o iþçinin davranýþý veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, iþverenin ahlak ve iyi niyet kurallarýna aykýrýlýk þartlarýna uygun fesih hakký saklýdýr.
Ýþ sözleþmesi feshedilen iþçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediði veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadýðý iddiasý ile fesih bildiriminin tebliði tarihinden itibaren bir ay içinde iþ mahkemesinde dava açabilir. Taraflar anlaþýrlarsa uyuþmazlýk ayný sürede özel hakeme götürülebilir.
Feshin geçerli bir sebebe dayandýðýný ispat yükümlülüðü iþverene aittir. Ýþçi, feshin baþka bir sebebe dayandýðýný iddia ettiði takdirde, bu iddiasýný ispatla yükümlüdür. Dava basit muhakeme usulüne göre iki ay içinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemece verilen kararýn temyizi halinde, Yargýtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
Ýþe iade davalarýnda uyuþmazlýk konusu, iþ sözleþmesinin feshinin geçerli veya haklý nedene dayanýp dayanmadýðý noktasýndadýr.
Ýþe iade davasý açan iþçi öncelikle bir iþ sözleþmesinin mevcut olduðunu, iþ sözleþmesinin feshedildiðini, iþ güvencesi kapsamýnda olduðunu, iþ sözleþmesinin feshinin geçerli bir sebebe dayanmadýðý, gösterilen bir sebep dýþýnda baþka bir nedenin varlýðýný öne sürmelidir.
Bu iddialara karþý iþveren, geçerli sebebin varlýðýný ispat etmek zorundadýr. Ýþveren, geçerli sebebin varlýðýný delillerle ispat ederse bu durumda iþçi feshin baþka bir nedene dayandýðýný ispat etmek zorundadýr. Ýþverenin olasý bir dava sürecinde ispat yükü açýsýndan kullanabileceði kayýtlarý þöyledir.
SGK kayýtlarý
+ Ýþçinin SGK sicil kaydý:Ýþçi, 6 aylýk hizmeti olup olmadýðýný SGK’dan alacaðý bir kayýtla ortaya koyabilir.
+ SGK iþyeri dosyasý: Bu kayýt, özellikle iþ güvencesi kapsamýnýn belirlendiði 30 iþçinin tespitinden önemlidir.
Ýþyeri kayýtlarý
+ Ýþçi özlük dosyasý: Ýþçinin özlük haklarýna iliþkin ve özellikle iþçinin çalýþma düzeninin gösteren (baþarý belgeleri, ihtarlar vs) belgeleri içerdiðinden iþ sözleþmesini iþçinin yeterlilik veya davranýþlarýndan kaynaklý fesihlerde yol gösterici olabilmektedir. Özellikle fesih tarihine kadar iþçiye verilmiþ bir uyarý, ihtar, savunma vs. olmamasý iþçi lehine bir durumu ortaya koyar.
+Giriþ bildirgesi ve iþ baþvurusu formu:Ýþçinin SGK sicil kaydýnda belirtilen 6 aylýk kýdeme için önemli belge olarak ortaya çýkar.
+ Ýþ sözleþmesi ve çalýþanýn görev tanýmý:Sözleþmede iþçinin görevli olduðu iþler veya ücreti gibi sonradan ihtilaf konusu olabilecek pek çok bilgi yer alacaðýndan sözleþme bilgileri iþ sözleþmesinin feshinde önemli bir delil olarak ortaya çýkabilir.
+ Ücret bordrosu:Ýþçinin ücretini belirlenmesi ve ödemelerinin yapýlýp yapýlmadýðýnýn ispatý açýsýndan önemli bir delil olarak ortaya çýkar.
+ Ýþyerinde uyulmasý gereken kurallara iliþkin belge ve yönetmelikler:Ýþyerlerindeki iç yönetmelikler ve iþyeri uygulamalarýný göstermesi açýsýndan önemli bir kayýtlardýr.
+ Çalýþanýn imzaladýðý zimmet tutanaklarý:Ýþçinin görev tanýmýna yardýmcý olabileceði gibi iþçinin zimmetindeki eþyaya verebileceði zararlar da duruma göre feshe konu olabilecektir.
+ Çalýþanýn katýlmýþ olduðu þirket içi/ þirket dýþý eðitim ve kurslar ile eðitim sonuçlarýna iliþkin belgeler:Bu belgeler özellikle iþçinin yeterliði dayalý fesihlerde önemli delil araçlarý olarak ortaya çýkar.
Bir sonraki yazýmýzda, Fesih Ýþlemi Ýle Ýlgili Belgeleri, Ýþyeri Dýþýndaki Kayýtlarý ve iþe iade davasýnýn iþverenlere yönelik mali külfetlerini ele alacaðýz.
