Bundan 13 yýl önce El Kaide New York ve Washington’daki hedeflere saldýrdýðýnda Türkiye’de pek çok kanaat önderi bunun bir Amerika komplosu olduðunu söylemiþ, bir o kadarý da saldýrýlardan MOSSAD’ý sorumlu tutmuþtu.
Bu kanýya sahip olan kanaat önderleri herhalde Araplarýn böylesi bir saldýrýyý gerçekleþtirecek kadar “akýllý” olmadýklarýný, ancak ve ancak baþkalarý tarafýndan yönlendirilmeleri halinde bu çapta iþler yapabileceklerini düþünmüþtü.
Þimdi benzeri anlayýþ IÞÝD için de geçerli. Komplo denmese bile IÞÝD’in Amerikan “projesi” olabileceðinden endiþe ediliyor. Bu endiþe, daha doðrusu þüpheler en çok da satýr aralarýnda ifadesini buluyor.
Eðer IÞÝD Musul Konsolosluðu’nu basýp diplomatlarýmýzý, korumalarýný ve ailelerini rehin alamamýþ, yani Türkiye’yi doðrudan hedef seçmemiþ olsa, bana bu tür þüpheler çok daha yüksek sesle dillendirilecekmiþ gibi geliyor.
Ama artýk þüphelerimizi bir kenara býrakmamýz gerekiyor. Amerika’nýn tarihi boyunca pek çok hata yaptýðý, Irak’a müdahale etmemiþ olmasý halinde ya da Suriye’ye müdahaleden kaçýnmasý yüzünden IÞÝD’in palazlandýðý doðru olabilir.
Filistin sorunu karþýsýndaki vurdumduymazlýðý da radikal örgütlerin çýkýþýna mutlaka katkýda bulunmuþtur. Ancak bu nedenlerden hiçbiri IÞÝD’in sergilediði vahþetin gerekçesi olamaz.
***
Bizim, özellikle de dini inançlarý güçlü insanlarýn, nerede hata yapýldýðýný, bu insanlarýn nasýl olup da böylesine vahþi hale gelebildiklerini anlamalarý ve anlatmalarý gerekiyor.
Çevresel faktörlere verdiðimiz her referans, ne yazýk ki bu tür örgütlerin meþruiyet zeminin güçlenmesine yol açýyor. Sorumluluðu Amerika’da, Avrupa’da aramak yerine bundan sonra biraz da “kendimize” bakalým, nasýl olup da bu tür örgütlerin güçlenebildiðini araþtýralým.
Bu sorunun çözümü Obama’nýn dediði gibi uzun sürecekse, Türkiye sorunun çözümünde rol oynayacaksa, ülkenin kanaat önderlerine, yazarlarýna, çizerlerine de sorumluluk düþüyor.
Hep söylendiði gibi siyasi þiddete karþý verilecek mücadele kapsamlý olmak zorunda. Sadece askeri ve polisiye tedbirlerle böylesi bir sorunun üstesinden gelmemiz mümkün deðil. Þiddete sadece þiddetle karþýlýk vermek sosyal fay hatlarýnýn kýrýlmasýna, sorunun daha da derinlemesine yol açabilir.
Evet, IÞÝD’in yükseliþinin nedeni olarak Amerikan komplosuna iþaret etmek, örgütün imajýný muhtemel katýlýmcýlarý nezdinde karalayabilir, bir þekilde gayri meþru hale getirebilir.
Ancak ayný zamanda örgüte hakim olan anlayýþýn masumiyetini de vurgular. Vahþetin taþýyýcýsý iradi özelliklerinden arýndýrýlýp, var olduðunu varsaydýðýmýz bir küresel yönlendiricinin siyasi tercihlerine, hatalarýna, zafiyetlerine indirgenir.
***
Diðer yandan, Irak ve Suriye’yi sarsan IÞÝD tehdidi Türkiye’yi yakýn çevresine, büyük devletlerle olan iliþkilerine, ama hepsinden önemlisi kendine bakýþýný deðiþtirmesini de gerektirmektedir.
IÞÝD ve ona karþý verilecek mücadele dostluk, düþmanlýk hatlarýný yeniden belirlemeyi zorunlu hale getirmektedir. Ulus ve inanç aidiyeti üstünden geliþtirilen siyasetlerin sonunun geldiðine iþaret etmektedir. Zihnimizde tasarladýðýmýz, bir ölçüde de kolektif bilincimize aktardýðýmýz Ortadoðu kurgusunun parametrelerinin farklýlaþtýðýný göstermektedir.
Deðiþime direnmek, eski siyasetlerin sürmesini istemek imkansýz deðilse bile külfetli ve maliyetli. Türkiye her alanda kendini bölgesinde yeni oluþan koþullara göre konumlandýrmak ve ona uygun politikalar belirlemek zorunda. Kürt sorununun çözümü de gündelik anlamýyla yeni ittifaklarýn kurulmasý da artýk iyice kaçýnýlmaz görünüyor.
Ýtidali ön plana çýkartan, doktriner olmayan esnek bir politika yaþanan çalkantýlardan Türkiye’nin olabilecek en az þekilde etkilenerek çýkmasýný, küresel ve bölgesel çýkarlarýný korumasýný saðlayabilir. Benim görebildiðim kadarýyla Ankara’nýn yapmaya çalýþtýðý da budur...
