Aliya Ýzzetbegoviç, “Büyük Sýrbistan” manyaðý Slobodan Miloþeviç’e demiþti ki: “Tuttuðun yolu deðiþtirmezsen yolun sonunda Belgrad Sancaðý ile yetinmek zorunda kalabilirsin.”
Nitekim Slovenya, Hýrvatistan, Makedonya ve Bosna-Hersek’ten sonra Karadað ve Kosova da Sýrbistan’la yollarýný ayýrdý. Belgrad’da ciddi bir siyaset deðiþikliði olmasaydý belki Sancak ile Voyvodina bölgelerinde de ayrýlýk bayraðý yükselecekti.
Mezhep mutaassýbý Nuri Maliki de ceberrut yönetimini bütün Irak’a kayýtsýz þartsýz kabul ettirme saplantýsýyla Irak’ýn parçalanmasýna yol açtý. Sadece Maliki deðil, rezilliklerini göre göre Maliki’yi desteklemeye devam eden seçmenleri de bundan mesuldür ve tercihlerinin neticesine katlanmak mecburiyetindedir.
Þiiler için “Büyük Irak” istediler, fakat sonunda Basra bölgesi ile yetinmek zorunda kalacaklarmýþ gibi görünüyor.
Þu günlerde dünya daha ziyade IÞÝD’in sansasyonel ilerleyiþini konuþuyorsa da, Irak’ýn asýl gündemi, Orta Irak ahalisi ile Kürdistan ahalisinin makul gerekçelere dayanan ayrýlýk temayülleridir.
Kürdistan Baþkaný Barzani’nin Amerikan CNN’de verdiði mesaja dikkat:
“Son on yýldýr yeni ve demokratik bir Irak inþa edebilmek için her türlü esnekliði ve çabayý gösterdik, elimizden gelen her þeyi yaptýk; fakat maalesef bu tecrübe, olmasý gerektiði gibi baþarýlý olmadý. Ýþte bu yüzden Irak’taki son geliþmelerin ardýndan, Kürt halkýnýn kendi geleceðini belirlemesi için fýrsatý deðerlendirmesi gerektiðinin artýk kanýtlandýðýný düþünüyorum... Açýkçasý 2003’te rejimin yýkýlmasýndan sonra, Irak’ýn birliðini ve bütünlüðünü biz Kürtler koruduk; fakat þimdi Irak zaten bariz biçimde daðýlýyor. Merkezi hükümet her þeyin üzerindeki kontrolünü kaybediyor. Ordu, polis ve her þey daðýlýyor...”
Barzani’nin þu tespitlerine de dikkat:
“Sünni bölgelerinde yaþayan halk, merkezi hükümetin politikalarýna karþý isyan etti. Yaþanan her þey IÞÝD tarafýndan yapýlmadý. Fakat IÞÝD bu fýrsatý deðerlendirip kontrolü ele geçirmek istiyor. Bölge halký, fýrsatý kendileri deðerlendirmek istiyordu. Çünkü yaþananlar aslýnda hükümetin yanlýþ politikalarýna tepkiydi ve terörist organizasyon bu fýrsatý deðerlendirdi. Halkýn öfkesi vardý. Dolayýsýyla, halkýn meþru haklarý ile teröristlerin baþarmak istedikleri arasýndaki ayrým önemli.”
Irak Þiilerinin en muteber âlimi olan Sistani, benim bir arkadaþýmýn da bulunduðu bir toplantýda, Türkiyeli misafirlerine -hepsini Þii zannedip- “Þiiliðin üstünlüðünü” Türkiye halkýna anlatmayý telkin etmiþti. Maliki “Þiiliðin üstünlüðünü” herkese silah zoruyla kabul ettirmeye çalýþan bir despot. IÞÝD, onlarýn Sünni cenahtaki muadili. Bununla beraber, Irak’taki Sünni Arap ayaklanmasýnýn mezhep taassubuna deðil mezhep mazlumiyetine dayanan bir ayaklanma olduðunu da tespit etmek lazým. Sünni Araplar -týpký Kürtler gibi- birleþik Irak’a bir þans tanýmýþ, fakat iyi niyetlerinin karþýlýðýný alamamýþlardýr. Üç-beþ bin kiþilik IÞÝD bir yana; ayaklanan Sünni Araplar için mesele mezhep yarýþtýrma meselesi filan deðil, mazlumiyetten kurtulma meselesidir. Bunu baþardýklarýnda Þii kardeþleriyle yeni bir zeminde kucaklaþmaktan geri durmayacaklardýr inþaallah. (Ýran yönetimi Basra’yý çantada keklik gibi görüyor, ama sular durulduðunda Basra’nýn ‘Ýran uydusu olmak istemiyoruz’ deyip Orta Irak ve ötesindekilerle saflarý sýklaþtýrmayacaðý ne malum?)
IÞÝD bir parantezden ibaret. Baðdat’ýn kuzeyinden Kerkük’e kadar uzanan coðrafyada sokaklarýn nabzýný Amerikan iþgalinin ilk yýllarýndan beri faaliyette olan direniþ koalisyonu tayin ediyor. Kabile güçleri, Ýslami gruplar ve eski güvenlik güçleri elemanlarýndan teþekkül eden bu koalisyon geçmiþte Irak Ýslam Devleti örgütünü etkisiz hale getirmiþti; günü gelince yine etkisiz hale getirecektir. IÞÝD’in farklý dinlere ve dahî mezheplere mensup kiþileri haksýz-hukuksuz parazitler olarak görmesi ve Türkiye’yi hedef almasý gibi yakýcý konularla elbette ilgileneceðiz, fakat bu konularýn -Allahu âlem- sadece bugüne ait konular olduðunu, yarýn bambaþka konularýn önümüze geleceðini göz önünde tutmalýyýz.
IÞÝD sonrasýnýn, hatta Irak devleti sonrasýnýn muhtemel gündem maddelerine -mesela Orta Irak’la Basra arasýnda Baðdat’ýn statüsü ve Kürdistan’la Orta Irak arasýnda Kerkük’ün statüsü ile ilgili tartýþmalara- þimdiden hazýrlanmamýz, Irak bölünürken çýkacak olan krizlerin savaþsýz atlatýlmasýna matuf planlarýmýzý þimdiden yapmamýz gerekiyor.
