2009’dan beri Nijerya’da faaliyet gösteren Boko Haram, son aylarda ülkenin kuzey doðusunda, Nijer ve Çad sýnýr bölgelerinde eylemlerini arttýrmýþtý. “Çocuk kaçýrma” türünden eylemlerine patlayýcýlarla saldýrma yöntemini de ekleyen örgüt, geçtiðimiz hafta IÞÝD’e olan baðlýlýðýný duyurdu.
Bu açýklama Boko Haram ile IÞÝD arasýnda organik bir bað kurulmuþ olduðuna iþaret ediyor. Her iki kuruluþun da son derece benzer uygulamalarý olduðundan, zaten bu baðýn olduðu tahmin ediliyordu. Ýkisi de dünya kamuoylarýnda vicdanlarý acýtacak biçimde “tanýmlý insanlar” üzerinden eylem gerçekleþtiriyordu. Boko Haram’ýn kaçýrdýðý küçük kýz çocuklarý ile IÞÝD’in gazeteci ya da pilot idam ederken kaydettiði görüntüler eþ zamanlý olarak yayýnlanmýþtý. Hafýzalara öyle kazýnmasý saðlandý ki, o çocuklardan birini ya da Ürdünlü pilotu yolda görsek tanýyacak hale gelmiþtik. Dolayýsýyla örgütler, “tanýdýðýmýz birini öldürenler” durumuna gelmiþti.
Uyguladýklarý bu taktiðin yaný sýra, her ikisinin de faaliyet gösterdikleri ülkelerin yakýn komþularýyla sýnýr aþan bir iliþki kurduklarý da belirtilmeli. Diðer bir ifadeyle iki örgüt de haritalarý farklýlaþtýrma, sýnýrlarý deðiþtirme talebinde.
Benzer durumlar yaratmak
Mýntýka temizliði yapan, kendisine yer açan bu iki örgüt, ayný zamanda karþýlarýnda geniþ bir koalisyonun oluþmasýný da saðladýlar. Bu koalisyonun bir yanýnda “batýlý” güçler yer aldý, diðer yanýnda ise örgütlerin bulunduðu ülkelerin komþu devletleri. Bu komþu devletlerin kendi aralarýnda ciddi sorunlarý bulunmasýna raðmen, örgütler sayesinde iþbirliði yapmak zorunda kaldýlar. Ayrýca, bu örgütlerle askeri mücadele yapmak durumunda kalan bölge ülkeleri ayný zamanda “batý”lý müttefikleri ile de yeniden güven tazelediler.
Bu koþullar alanda olgunlaþtýktan sonra da, iki örgüt arasýndaki bað bir anlamda resmiyet kazandý. Yapýlan açýklama bir yandan El-Kaide modeli ile anýlan küresel terörün IÞÝD-Boko Haram modeliyle yeniden yaygýnlaþtýðý izlenimini veriyor. Dar coðrafi alanlarda, yerel hedeflere yönelmiþ örgütlerin birbirlerine eklemlenmeleriyle yaygýnlaþma modeli, yeni bir geliþmeye iþaret ediyor. Ancak öte yandan, konuya baþka türlü de bakýlmasý mümkün.
Irak’ta Musul’un, Suriye’de de Kobani’den sonra Tel Abyad’ýn eþ zamanlý olarak IÞÝD’den kurtarýlmasýna yönelik operasyonlar baþladý. Koalisyon güçleri havadan, yerel güçler de karadan savaþ sürdürüyorlar. Bu durum, IÞÝD’in alanýnýn daralacaðýný, var olma koþullarýnýn zorlaþacaðýný ima ediyor.
Afrika’ya davet
Irak-Suriye bölgesinde hareket yeteneði sýnýrlanan ya da zaten yerine getirmesi iþlevi büyük ölçüde gören IÞÝD’in Afrika’ya göçebilmesi için belki de Boko Haram’dan bir davet gelmesi gerekiyordu.
Ýki örgütün ayný faaliyetin kollarý olduðunu ilan etmek, mücadele eden taraflarýn da benzer yöntemleri uygulamalarýný teþvik etmek demek. Ancak Nijerya’da eksik olan, batýlý ve havadan bomba atacak bir koalisyonun henüz oluþmamýþ olmasý. Birleþik Krallýk askeri uçak yardýmý yapýyorsa da, gelinen aþama daha belirgin bir koalisyonun kurulma ihtiyacýný ortaya koyuyor.
IÞÝD ile Irak’ta fazlasýyla, Suriye’de ise epeyce mücadele veren ABD’nin Nijerya’da var olmamasý pek mümkün olamayacak gibi. Üstelik görüldüðü kadarýyla, ABD Boko Haram’la mücadelenin bayraktarlýðýný üstlenmez ise, bölgeye “girmeye” meraklý baþka batýlý ülkeler harekete geçecek. Dolayýsýyla ABD, çok istemese de, mecburen Boko Haram’la mücadeleye doðrudan dahil olmak durumunda kalabilir. Kim bilir belki de IÞÝD bundan böyle Afrika’daki iþlevlerini yerini getirmeye öncelik verecektir.
