Hayatýmýzýn ilk beþ yýlýnda oluþan deðerlerimizin iþimizdeki mutluluðumuzu ya da mutsuzluðumuzu belirlediðini biliyor muydunuz? Deðerler sistemi ile mesleki mutluluk arasýndaki iliþkiyi ortaya çýkaran ekip anlatýyor.
Ýyilikseverlik, uyumlu olma, kendini yönetme ya da paylaþýmcýlýk... Sahip olduðumuz deðerlerin mesleklerimizde mutlu ya da mutsuz olmamýzý belirleyen temel etmen olduðu fikrinden yola çýkýlarak geliþtirilen proje, günümüz gençlerinin ileride yaptýklarý iþten keyif almalarýný saðlayacak veriler sunuyor. Çünkü 30’unu geçen hemen herkes kariyerinde yeniliklere gidiyor. Mesleðini yapmaktan memnun olmayan birçok yetiþkin hayatýný ‘mutsuz çalýþanlar’ olarak sürdürüyor. Günümüz gençliðinin de ileride böyle bir sorun yaþamamasý için Sola Unitas Akademi çatýsý altýnda Ýzotomi adýyla proje geliþtiren bir grup öðretmen, uzman ve akademisyen, gençlerin mutlu birer çalýþan olabilmesi için hangi mesleðe uygun olduklarýný fark etmelerine yarayan bir test geliþtirdi.
ÝLGÝLER DEÐÝÞEBÝLÝYOR
60 meslek grubundan yaklaþýk 1700 kiþi üzerinde yapýlan ve mesleklerinden memnuniyet düzeylerini ölçen anketin sonuçlarý üzerinden geliþtirilen proje, henüz çocukluk çaðýnda oturan deðerler sistemimimizin mesleki mutluluðumuzu belirleyen temel etmen olduðu görüþüne dayanýyor. Ýzotomi projesinin lideri Umut Kýsa, ayný zamanda Bilgi Üniversitesi’nde doktora çalýþmalarýna devam eden ve uluslararasý geçerliliðe sahip koçluk belgelerine sahip bir isim. Kýsa, sözlerine “Meslek seçiminde daha çok ilgi, beceri ve yetenek konularý dikkate alýnýyordu. Biz buna deðerleri ekledik. Çünkü bizi biz yapan deðerlerimiz. Beceri ya da ilgi alanlarýmýz deðiþiyor ama deðerlerimizde bu deðiþim çok az. Çünkü yüzde 70’lik kýsmý, hayatýmýzýn ilk 3-5 yýlýnda oturmuþ oluyor” diye baþlýyor. Bu nedenle çeþitli meslek gruplarýna bir anket yaparak sahip olduklarý deðerlerin iþlerindeki memnuniyet düzeyini nasýl etkilediðine bakmak istemiþler.
RAPOR HAZIRLANIYOR
Sonuçlar hayli þaþýrtýcý olmuþ:“Yaklaþýk bir buçuk yýl önce baþladýðýmýz anket çalýþmasý kýsa bir süre önce tamamlandý. Marangozdan bilgisayar mühendisine, itfaiyeciden tasarýmcýya, su tesisatçýsýndan pilota 60 meslekten 1700 kiþiye ulaþtýk. Anket sorularýnda çalýþanlarýn deðerlerini tespite yönelik sorular vardý. Buna göre benzer deðerlere sahip olanlar o iþte mutlu ya da mutsuz oluyor. Sonuçlarý uluslararasý bir dergide yayýnlatma hedefimiz var. Çünkü bu çalýþmayý tüm dünyaya yaymak istiyoruz.”
Ankette, çalýþanlarýn mutlu ya da mutsuzluðunun belirlenmesinde ‘kurallara uyma-uyumlu olma, geleneksellik, iyilikseverlik, evrensellik-evrenselcilik, kendi kendini yönetme, uyarýlma, Hedonizm (hazcýlýk), baþarma, güç ve güvenlik’ deðerlerini ölçen sorular bulunuyor. Ancak cevaplarla ortaya konan deðerler sistemi daha da geniþliyor. Keþfetme, paylaþýmcýlýk, özgürlük ve doða sevgisi de deðerlere eklenebiliyor. Bu çalýþmanýn ortaya koyduðu verilerle geliþtirilen testin, gençlerin de ileride yapmaktan keyif alacaklarý meslekleri belirlemede yardýmcý olduðunu belirten Umut Kýsa, “Testi 15 yaþýný tamamlamýþ gençlere yapmak daha uygun. O yaþta deðerlerimiz iyice oturmuþ oluyor. Testin ardýndan öðrenci ile bire bir görüþmeler yaparak deðerlerini, isteklerini, becerilerini, güçlü ve zayýf yanlarýný ortaya koyan bir rapor hazýrlýyoruz. Raporda deðerler haritasýna uygun meslekler de sýralanýyor” diye bilgi veriyor.
Kendi öyküleri de gençlere örnek
PROJE ekibinde yer alan profesyonel koçluk sertifikasýna sahip Tülin Danýþman, ODTÜ’de kimya, Ondokuz Mayýs Üniversitesi’nde çevre mühendisliði eðitimi almasýna, uzunca süre yöneticilik yapmasýna karþýn öðrenci koçluðunu tercih etmiþ. Gençlerin kendilerini tanýmada eksik olduðunu anlatarak, þunlarý söylüyor:
“Çocuklar deðer kavramýný bilmiyor. Güçlü yönlerinin farkýnda deðiller, becerilerinden haberleri yok. Beceri denince söyledikleri, futbol ya da basketbol. Farkýndalýðý olan çocuklarýn bile anne babalarýndan gelen ‘Sen zekisin, bunu yapabilirsin’ gibi deðerlendirmeleri kabul ettiðini gördük. Anne babalara herkes tavsiye veriyor. Bu nedenle ‘þunu yapýn, bunu yapýn’ demek istemiyorum. Ancak çocuklarýna yardýmcý olmak için yapabilecekleri tek þey onlarý dinlemek ve koþulsuzca sevmek.”
Projenin direktörlüðünü yapan Psikolog Ceren Yalýn halen, ABD’deki Tufts Üniversitesi’nde çocuk çalýþmalarý ve insan geliþimi alanýnda doktora çalýþmalarýna devam ediyor. Önceki yýllarda, sosyal psikolojinin kurucularýndan sayýlan Prof. Dr. Çiðdem Kaðýtçýbaþý ile birlikte de çalýþan Yalýn, ebeveynlerin çocuklarýna özerklik tanýma ve onlarla iliþkide olma yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiðine dikkat çekiyor.
Uzun yýllar pazarlama alanýnda çalýþmasýna karþýn 30’undan sonra meslek deðiþtiren Ebru Biçici de ekipte yer alan isimlerden biri, “Gençlerin mutlu olacaklarý iþleri yapmalarýnýn ne kadar önemli olduðunu ben kendi hayatýmdan biliyorum” diyor.
PÝLOT, ÝNÞAAT MÜHENDÝSÝ, YAZAR VE GAZETECÝ ÇOK MUTLU
Anket sonuçlarý, çalýþanlarýn genel olarak mesleklerinden memnun olduðunu gösteriyor. Katýlýmcýlarýn yüzde 45’i ‘memnunum’, yüzde 27’si ‘çok memnunum’ cevabýný vermiþ. ‘Memnun deðilim’ diyenlerin oraný yüzde 13 olurken hiç memnun olmayanlar da yüzde 3’lük dilimi oluþturuyor.
Mesleðinden mutlu olanlarýn baþýnda ise tasarýmcýlar geliyor. Tasarýmcýlarýn yüzde 70’e yakýný mesleklerinden memnun. Bu kiþilerde ‘evrensellik, yaratýcýlýk, keþfetmek, doða dostu, macera, özgürlük ve eþitlik’ deðerlerinin yüksek olduðunu anlatan Umut Kýsa, “Mutlu tasarýmcýlar maddi güce önem vermiyor. Ancak takdir edilme beslentisi içindeler” diyor.
Özgürlük ve yaratýcýlýk deðeri yüksek olan kiþiler bunlarý gösterebilecekleri bir meslek edindiklerinde mutlu oluyor. Yapýlan ankete göre “en mutlu meslek” sahipleri þöyle sýralanýyor: “Tasarýmcý, pilot, insan kaynaklarý yöneticisi, inþaat mühendisi, müzisyen, gazeteci, fotoðraf sanatçýsý, akademisyen, yazar, bilgi iþlem uzmaný.”
Ýtfaiyeciler de ankette yer alan meslek gruplarýndan. Ankete göre itfaiyecilerin yüzde 80’i meslek seçimlerinden çok memnun. Bu durumu deðerlendiren Kýsa, “Mutlu itfaiyecilerde güven, risk almama ve kurallara uyma gibi uyumlu olma deðerleri yüksek çýkýyor. Paraya verdikleri deðer ise düþük görünüyor.”
“Peki en mutsuzlar kim?” sorusunun cevabýný Umut Kýsa’dan dinleyelim:
“EN MUTSUZ MESLEK GRUBU AVUKATLAR. Ankete katýlan avukatlardan yüzde 64’ü mesleðinden memnun olmadýðýný ya da hiç memnun olmadýðýný söylemiþ. Mutsuz avukatlarda ‘yaratýcýlýk, eþitlik, özgürlük, eðlence, kendini yönetme ve baþarýlý olma’ deðerlerinin çok yüksek olduðu görülüyor. Mutlu olan avukatlarda da bu deðerler düþük. Onlarda da gelenekçilik, güç ve güven deðerleri yüksek.”
MESLEKLERÝN MUTSUZLUK sýralamasý ise þöyle:
“Avukat, mali müþavir, sosyolog, bankacý, sigortacý, satýþ elemaný, finans uzmaný, bilgisayar mühendisi, sekreter ve iç mimar.”
