Bugün Ýskoçya’nýn baðýmsýzlýðý için referanduma gidilecek. 1707’den beri Ýngiltere ile beraber olan Ýskoçya’nýn birlikten ayrýlma ihtimali var. Birleþik Avrupa Devletleri birliði hayaliyle hayata geçirilen ve geçen yüzyýlýn önemli bir siyasi mühendislik baþarýsý olarak kabul edilen Avrupa Birliði içerisinde mikro milliyetçilikler son yýllarda yükseliþe geçmiþti. Birleþik Krallýk içerisinde güçlü bir damar AB’den, Ýskoç milliyetçi hareketi ise Ýngiltere’den kopmak istiyor.
1934’de kurulan Ýskoçya Ulusal Partisi’nin öncesine giden ‘kendi kendine yönetim’ kampanyasý yýllar içerisinde nevi þahsýna münhasýr bir Ýskoç milliyetçiliði üretti. 1960’da Londra’da parlamentoya giren Ýskoçlar, ayný yýl Kuzey Denizi’nde petrol keþfedilmesiyle, ilan edilmemiþ yeni bir istikamete yönelmiþ oldular. 1707’de daðýlan Ýskoç parlamentosu, 292 yýl aradan sonra 1999’da yeniden toplandý. Avrupa’nýn ekonomik krizlerle boðuþtuðu yeni milenyumun hemen baþýnda, Ýskoç Ulusal Partisi (SNP) 2007’de Ýskoçya’da elde ettiði baþarýyý, 2011 seçimlerinde kesin bir zafere dönüþtürdü.
Ýskoçya’nýn Ýngiltere’den boþanma talebi biraz karmaþýk. Tam anlamýyla bir baðýmsýzlýk talebinden bahsetmek mümkün deðil. Ýskoçlar oldukça konforlu bir boþanma davasý peþindeler. Yüklü bir nafaka talepleri de cabasý. Eðitim, saðlýk ve ulaþým gibi konularý tam anlamýyla uhdelerine almak istiyorlar. Buna karþýlýk savunma, dýþ politika ve hepsinden önemlisi para biriminin Ýngiltere ile ayný kalmasýný istiyorlar.
Bu durumun akla getirdiði ilk sual Ýskoçya’nýn bir baðýmsýzlýk durumunda ne olacaðý? Ýki alternatif konuþuluyor. Ýskoçya ya Kanada olacak ya da Ýspanya. Kanada’nýn kendi para birimi var. Eðer Ýskoçya siyasi baðýmsýzlýðý ortak para birimi ile sürdürmeyi tercih ederse, son yýllarda birçok Avrupa ülkesinde yaþandýðý gibi büyük bir riski üslenmiþ olacak. Bunun anlamý Ýspanya sorunlarýyla karþý karþýya kalmasý olabilir. Zira maliye ve bankacýlýk entegrasyonunun olmamasý tek baþýna yeterince sorun üretecektir.
Benzer þekilde Ýskoçya’nýn ayrýlmasý durumunda, Ýngiltere’nin de Sterlin’i Ýskoçlarla paylaþýp paylaþmayacaðý, bankacýlýk sisteminin takýnacaðý tavýr, borçlarýn ne olacaðý gibi birçok baþlýkta kararlar alýnmasý gerekecek. Belki de bu kararlarýn bazýlarý için Ýngiltere’de de halkoylamasý ihtiyacý ortaya çýkacak. Ýskoçlarýn yarý boþanma talebinin hayat geçmesi veya geçmemesi durumunda Ýngiltere-Ýskoçya iliþkileri deðiþtiði kadar Avrupa Birliði ile olan iliþkilerde yeni faza geçmek durumunda kalýnacak.
Merkez Bankasý olmaksýzýn, küresel finansal sistem içerisinde var olma arzusu sadece siyasal taleplerle yönetilmesi mümkün olmayan bir durum. Ýskoçya gibi, kapitalist finansal sisteme tam anlamýyla entegre olmuþ bir yapýnýn birçok kriz baþlýðýný yönetmesi gerekiyor. Ýngiltere’nin Ýskoçya’nýn Sterlin’i kullanmasýna izin vermediði bir senaryo da yeterince karýþýk. Petrol gelirlerinin durumu, borçlarýn nasýl yapýlandýrýlacaðý belirsizliðini koruyor. Bütün bu baþlýklarýn ayrýlmanýn gerçekleþmesini istemeyen Ýngiltere tarafýndan bir kamu diplomasi dalgasýyla þiþirildiði de doðru. Lakin ne kadar abartýlýrsa abartýlsýn, ayrýlmanýn ekonomisinde vazgeçilmez baþlýklar ve maliyetler olduðu muhakkak.
Ýskoçlarýn önce Ýngiltere’den arzuladýklarý konforlu yarý-boþanmayý gerçekleþtirmeleri, Ýngilizlerin nafaka ve tazminata rýza göstermeleri, diðer Avrupa ülkelerinin de Ýskoçlarýn kendilerini ilgilendiren taleplerini makul bulduklarý bir senaryoda Ýskoçya yarý-baðýmsýzlýðý hayata geçecek. Bu mümkün mü? Tam baðýmsýzlýk talebi olsaydý cevabý daha kolay bir soru olurdu. Yarým boþanma talebinin cevabýný zaman gösterecek. Ortaya çýkan tablo birçok farklý ülkeyi ve dinamiði ilgilendiriyor. 21. Yüzyýlda Ýskoçya örneði, kendisini aþan bir etki ve sembolizme sahip olacaðýný muhakkak.
