Bu soruya bir deðil bir kaç cevap gelir genellikle. Kimi Atatürk der, hiç düþünmeden. Eðer Atatürk kendisinden sonra Cumhurbaþkanlýðý koltuðuna Ýnönü'nün oturmasýný isteseydi bunu açýklar ya da vasiyetnamesinde belirtirdi. Halbuki vasiyetinde Ýnönü'nün çocuklarýna maaþ baðlanmasýný istemiþ, onun CB'lýðýna getirilmesindense hiç söz etmemiþti. Neden?
Ölüm döþeðindeyken Atatürk, CB koltuðu için el altýndan ve bel altýndan mücadele baþlamýþtý bile. Ýnönü bir yandan, Ýçiþleri Bakaný Þükrü Kaya öte yandan "sen-ben" kavgasýna soyunmuþlardý. Kaya'yý eski Ýttihatçýlar hele de onlarýn silahþörleri destekliyordu. Ve tabi Ýnönü'yle hiç bir zaman yýldýzlarý barýþmamýþ, Atatürk'ün yakýn arkadaþlarý Kýlýç Ali, Fethi Okyar, ve bazý generaller suikast tasarýsýný öðrenmiþ ama hiç seslerini çýkarmamýþlardý. Ýnönü'yü sevmeyen milletvekilleri de Þükrü Kaya'cý kesilmiþti.
Ýsmet Paþa özel iþleri gereði Ýstanbul'a gidecekti. Ýttihatçý silahþörler Ýstanbul'da Ýnönü'ye suikast hazýrlamýþlardý. Onu trenden iner inmez vuracaklardý. Ýþin ilginç yaný bu suikast tezgahýndan Atatürk'ün de haberi vardý. Ýhsan Soyak'a Kaya'nýn Ýsmet Paþayý vurduracaðý yolunda haberler aldýðýný, bunun doðru olup olmadýðýný sormuþtu. Soyak sesini çýkarmayýnca Atatürk vasiyetine, Ýnönü'nün çocuklarýna ömür boyu maaþ baðlanmasýný emretmiþti. (Cemal KutaySohbetler)
Atatürk'ün Harbiyeden bu yana en yakýn arkadaþlarýndan Orgeneral Asým Gündüz anlatýyor:
"Atatürk'ün vefatýndan bir gün sonra Fahrettin Altay bana geldi : ' Asým, Atatürk'ün yerini kimse dolduramaz. Ancak Cumhurbaþkanlýðý makamýnýn bir oldu-bittiye getirilmesini istemeyiz deðil mi? Çankaya'ya deneyimsiz, Ordunun yakýndan tanýmadýðý biri gelebilir. Mareþal'e (Fevzi Çakmak) lütfen söyle biz, Ýsmet Paþa'dan baþkasýnýn CB olmasýný istemiyoruz!"
Asým Paþa konunun sadece TBMM'de görüþülüp sonuca baðlanmasýndan yanaydý. Askerin müdahelesine karþýydý. Siyasal düzenin çalýþmasý ve sonuca ulaþmasýný istiyordu. Ne varki, Fahrettin Paþa görüþünde ýsrar etti:
"Ýyi hoþ da dünya büyük bir bunalýma doðru gidiyor. Çankaya'da Atatürk'ün yanýnda yýllarca bulunmuþ, devlette önemli görevler üstlenmiþ birinin bulunmasý þart deðil mi? Ben gidip konuyu Mareþal'e açacaðým.."
(Yarýn: Mareþal, Fahrettin Altay ve Celal Bayar)
