Ýspanya’nýn yaþadýðý krizi bu kez Barselona ve Valensiya’dan deðil, ülkenin güneyindeki Endülüs’ten izlemek farklý sosyal-ekonomik-siyasal renklerin yansýmalarýna sahne oluyor. Kriz patlak verdiðinde “zengin”Katalan nüfusun yaþadýðý Barselona ve baðlantýsýndaki Valensiya’nýn sergilediði “kendine güvenli” hallerin deðiþmiþ olmasý dikkat çekici. Ýki yýl önce o bölgedeki nabýz yoklamalarýmda, krizin bir Ýspan-yol sorunu olduðuna iliþkin pek çok söz iþitmiþtim... Belli ki Katalan milliyetçiliði bu özerk bölgenin yaþamakta olduðu borç bataðý nedeniyle Madrid’den talep etmek zorunda kaldýðý 5.9 milyar dolarlýk yardýmýn rahatsýzlýðýný yaþýyor...
Ýspanyol hükümeti, talep edilen para karþýlýðýnda “mali disiplin” þartý getirince de Katalanlar “baðýmsýzlýk talebi” ile sokaða dökülüverdiler...
Aslýnda, Ýspanya’dan ülkemize yansýyan “ayrýlýkçý özlemler” veya “ tam özerklik taleplerine” dayalý siyasi hareketlerin, “bizim coðrafyanýn” gerçekleriyle hiçbir alakasý: Ýspanya’da ulusal çýkar denilince yalnýz, para konuþuluyor...
Avrupa tipi ayrýlýkçýlýk...
Malaga’nýn ünlü katedraline yakýn bir noktada kahve sohbeti yaptýðým Endülüslü Ýspanyol genç çift, son sözü baþtan söylemeyi tercih ediyor: “Katalanlar ne zaman ekonomik açýdan sýkýþsalar böyle sokaða dökülür ve baðýmsýzlýk talep ederler. Pa-rayý alýnca da susarlar. Artýk ciddiye almýyoruz...”
Gerçekten, Ýspanyol kültürünün iki önemli unsurunu flamenko ve boða güreþini baðrýndan çýkarmýþ, konu milliyetçiliðe gelince de Madrid’dekilere de taþ çýkartacak Endülüs’ün sokaklarýnda yürürken bakýyorum, Katalan ayrýlýkçýlýðýna dönük en ufak bir telaþ bile yok... Oysa ayný gün yaklaþýk 1 milyon insan Barselona sokaklarýný doldurmuþ, “biz bavullarý hazýrladýk, Ýspanya’dan gidiyoruz” mesajý vermiþ...
“Etnik milliyetçiliði” parayla veya günlük taktik hesaplar baðlantýlý bir noktaya sürüklediðinizde muhataplarýnýzýn sizi ciddiye alma oraný da düþüyor haliyle...
Dil milliyetçiliði üzerine...
Dil bilimci deðilim, haliyle araþtýrdým... Bir Katalan ile bir Ýspanyol yalnýz kendi dillerini konuþarak anlaþabiliyorlar. Ýbero-Roman dilleri denilen grubun üyeleri bu iki dil ve kelime benzerliklerini yüzde 85’i buluyor!.. Ýspanya’da hakim bakýþ açýsýyla deðerlendirdiðimizde bizim Azeri kardeþlerimizle “Bir millet iki devlet” sloganýný asla kullanmamamýz gerekiyor!.. Bu ölçüde ince bir çizgide þekilleniyor Katalan milliyetçiliðin armadasý Barselona ile Ýspanyollarýn Real Madrid’inin “El Clasico”su... Sanki futbol deðil, milli bir mücadele... Katalonya’da Ýspanyolca eðitim, “yabancý dil” kapsamýnda veriliyor. Neredeyse, bir dialekt farklýlýðýný bu ölçüde derin sosyal-siyasal fay hattýna çevirme gayreti ise tamamen “duygusal...” (!) Aslýnda herkes kendi cebine girecek parayý kontrol etmeye, “merkezi siyasi otoriteyi” günlük yaþamýnda ortadan kaldýrmaya çalýþýyor.
Bask örneði...
Ne zaman Kürt sorununun çözümüne iliþkin bir takým formüllerin peþinde koþsak, önümüze çýkarýlan Bask örneði de bu ülkenin bir ürünü. 2004 yýlýnda gerçekleþtirdiðim Bask belgeselinden bu yana, bu örneðin Türkiye’de iþlemesinin mümkün olmadýðýný vurgulayýp duruyorum, ama güzel ülkemde herkes lokomotifi yeniden keþfetmenin telaþý içinde... Ýspanyol anayasasýna göre, yalnýz siyasi deðil, “mali özerklik” hakkýna sahip iki bölge var: Bask ve Navarro... Bu bölgeler, hakim olduklarý topraklarda vergiyi toplayýp, Ýspanya’nýn ulusal bütçesine belli oranda katkýda bulunuyorlar. Bask yönetimi, örneðin, Ýspanyol bütçesinin yüzde 6.24’ünü karþýladýktan sonra elindeki parayý istediði gibi kullanabiliyor...
Barselona’daki patýrtýnýn temelinde de bu talep yatýyor. Katalanlar, Bask’a saðla-nan bu ayrýcalýðýn kendilerine de tanýnmasýný istiyorlar...
Türkçe’nin “yabancý dil eðitimi” kapsamýna girdiði, ortak maliyenin bölgesel olarak devre dýþý kaldýðý bir takým özerklik formülleri üzerinde çalýþmayý arzu ediyorsanýz, buyurun, Ýspanya bir laboratuvar gibi...
Neresinden tutarsanýz, Kürt sorununun çözümü sohbetlerinizde onu kullanabilirsiniz... Tavsiyem, yine de “kendi formülünüz” üzerinde çalýþmanýzdýr...
Son sözüm yine Endülüs’ten... Mihmandarým genç haným bir hayvan sever olarak boða güreþlerine prensipte karþý olduðunu söyledikten sonra, “Ama Katalanlar, bir Ýspanyol gösterisi olduðu için yasakladýlar, yalnýz bu nedenden artýk, boða güreþinin yasaklanmamasý gerektiðini düþünüyorum” deyiverdi. Milliyetçilik böyle...Bir hayvan severi bile matador yapabilir...
