Mavi Marmara ile baþlayan kopuþ giderildi. Amerika bunu istiyordu, Obama, Biden, Kerry iki tarafa çok telkinlerde bulundu. Netanyahu’ya özür diletildi, anlaþýldýðý kadarýyla Türkiye’ye de “Bakýn bu iþler iyi gitmiyor” denildi, Türkiye de Yahudi lobisinin aleyhteki marifetlerini, bunun getirdiði uluslararasý daralmayý, Ortadoðu’daki daralmayý gördü, gizli görüþmeler... Görüþmeler sonunda iþte þimdiki anlaþmaya gelindi.
Ýsrail gazetesi Yediot Aharonot’un haber sitesi Ynetnews anlaþmanýn sekiz temel unsurunu þöyle sýralýyor:
1- Ýsrail ile Türkiye tam diplomatik iliþkileri ve normal iliþkileri yeniden tesis edecek, buna karþýlýklý büyükelçilerin yeniden gönderilmesi ve devlet ziyaretleri dahil. Ýki taraf, NATO ve BM gibi uluslararasý platformlarda birbirlerinin çýkarlarýna zararlý addedilen
þekilde hareket etmekten geri durmayý taahhüt edecek.
2- Türkiye Gazze ablukasýnýn kalkmasý taleplerini geri çekecek. Karþýlýðýnda Ýsrail Türkiye’nin Gazze’ye yardýmlarýnýn Ýsrail tarafýndan denetlenmesinin ardýndan Aþdod limaný üzerinden Gazze’ye ulaþmasýna izin verme sözü verecek. Ýsrail Türkiye’nin Gazze’de hastane, elektrik santralý ve su arýtma tesisi inþa etmesine de izin verecek.
3- Ýsrail Türkiye’deki bir insani yardým fonuna yaklaþýk 21 milyon dolar transfer edecek, bu para Mavi Marmara’da öldürülen 9 Türkiye vatandaþý ile yaralananlarýn ailelerine aktarýlacak.
4- Türkiye bir yasa çýkararak Mavi Marmara ile ilgili Ýsrailli askerlere açýlmýþ tüm davalarý iptal edecek.
5- Türkiye Hamas’ýn ülkeyi Ýsrail’e karþý faaliyetleri için bir üs olarak kullanmasýný engelleyecek. Bunun karþýlýðýnda Ýsrail Türkiye’deki Hamas’ýn komuta merkezinin kapatýlmasý talebini geri çekti. 2014’te Ýsrailli gençleri kaçýrýlýp öldürülmesinden sorumlu olan Hamas’ýn üst düzey üyesi Salah Aruri Türkiye’den gönderilmiþti. Türk yetkililer geri gelmesine izin verilmeyeceðini vaat etti.
6- Ýki ülke askeri iþbirliði ve istihbarat paylaþýmýný yeniden baþlatacak.
7- Ýsrail’in doðalgazýnýn çýkarýlmasý ve daðýtýlmasýna imkân verebilecek bir boru hattý kurulmasýyla ilgili iki ülke görüþmelere baþlayacak.
8- Anlaþmada Gazze’de 2014’ten beri kayýp olan Ýsrailli sivil Avera Mengiustu ve operasyonda öldürülen askerler Oron Shaul ve Hadar Goldin’in naaþlarýnýn iadesine dair madde içermiyor. Ama Türk hükümeti Hamas’la görüþerek iadelerini saðlamayý vaat etti. Ýsrail anlaþmayla ilgili Rusya, Mýsýr, Yunanistan ve Güney Kýbrýs’ý bilgilendirdi ve bu ülkelerle iliþkisi pahasýna hiçbir harekette bulunmayacaðý mesajýný iletti.
Cumhurbaþkaný Erdoðan gerek Hamas lideri Halit Meþal’e Ankara’da yüz yüze, gerekse Filistin Devlet baþkaný Mahmut Abbas’ý telefonla arayarak anlaþmayý bildirdi. Onlarýn “Türkiye’nin yapabileceðini yaptýðý” kanaatinde olduklarý tahmin edilebilir.
Mavi Marmara söz konusu olduðunda konunun merkezinde ÝHH’nýn bulunduðu biliniyor. Peki ÝHH nasýl karþýladý
anlaþmayý?
Orada kuþku var, 13 madde halinde ilan edilen tepki var. “Ablukanýn kaldýrýlmasý” yerine “Ambargonun hafifletilmesi” ile iktifa edilmesi kabul edilemez bulunuyor, üstelik “Aþdod Limaný üzerine kurgulanacak bir anlaþma ablukanýn yumuþamasýný deðil aksine resmi olarak tanýnmasýný saðlayacaktýr” deniyor, bir. “Yürütülen görüþmelerde Mavi Marmara davalarýnýn telaffuz bile edilmemesi görüþündeyiz. Davalarýn düþürülmesi anlaþmanýn gizli veya açýk hiçbir þekilde parçasý olmamalýdýr” deniyor, iki. Ve ÝHH’nýn meseleye asýl yaklaþýmý:
“Gazze’deki insani yardým sorunu, sýkýntýnýn sadece bir kýsmýdýr. Gazze’deki sorun temel olarak özgürlük odaklýdýr. Gazze halký da herkes gibi seyahat etme ve ticaret yapma özgürlüðüne sahip olmalýdýr. Bu konularýn gündeme alýnmasý gerekmektedir.”
Yani ne oldu?
Mavi Marmara’nýn gidiþi bir “sivil güç kullanýmý” idi. Arkasýna “devlet desteði” de geldi. Ama askeri karþýlýk gördü, þehitler verildi. Türkiye Filistin için gerçekten büyük gayret gösterdi. Davos apayrý bir çýkýþtý. Ama güç kullanýmý, askeri boyuttan öte diplomatik güçle de karþýlaþtý ve bugünkü reel-politik noktasýna gelindi. Böyle durumlarda ne denir? Hayýrlýsý!
