Ýsrail Baþbakaný Bibi Netanyahu hala ümitsizce Ýran’ý, Ýsrail’i yok etmek için nükleer silah peþinde olan Yeni Nazi Almanyasý olarak göstermeye çalýþýyor. Bu, Baþkan Obama’nýn Ýran diplomasisinin, yaklaþmakta olan büyük bir tehlike karþýsýnda tereddüt ettiðine iþaret eden bir senaryo. Yakýnlarda Ýstanbul’da yapýlan nükleer görüþmelerde, Obama Yönetimi’ni Ýran’a “avanta” vermekle suçladýktan sadece iki gün sonra Netanyahu, geçen hafta düzenlenen bir Nazi soykýrýmýný anma töreninde þunlarý söyledi: “Ýran rejimi açýk ve kararlý bir þekilde bizi yok etme yolunda ilerliyor ve bu amaca ulaþmak için hararetli biçimde nükleer silah geliþtirmeye çalýþýyor.” Netanyahu’nun Ýran liderlerinin akýlcý olduklarýný açýkça reddettiði bu yorum ve röportajlarýn, Ýran konusundaki herhangi bir tavize karþý siyasi baský oluþturmak için hesaplandýklarý belli.
Fakat sonra ilginç birþey oldu: Ýsrail Genelkurmay Baþkaný General Benny Gantz, Netanyahu’nun Ýranlýlar hakkýndaki nitelemelerini alenen sorguladý. Gantz, günlük Haaretz gazetesine, Tahran liderlerinin “oldukça akýlcý” olduklarýný ve önlerindeki seçenekler göz önüne alýndýðýnda, nükleer silah geliþtireceklerinden þüpheli olduðunu söyledi. Bu Obama’nýn politikasýnýn fiili bir onayýydý: Sadece eðer Ýran’ýn nükleer silah geliþtirmesinin durdurulmasý bir zorunluluk haline gelirse güç kullanmakla tehdit etmek ve o noktaya kadar da yaptýrým ve diplomasiye odaklanmak. Üstelik Ýran henüz nükleer silah geliþtirmeye karar vermedi.
Günler sonra bu kez, iç güvenlik servisi Shin Bet’in yakýnlarda emekli olan itibarlý baþkaný Yuval Diskin, Netanyahu’ya daha sert bir fýrça attý. Bay Diskin sakýnmadan, Netanyahu ve Savunma Bakaný Ehud Barak’ýn mesihvari hezeyanlar içinde olduklarý, Ýsrail halkýný Ýran konusunda yanýlttýklarý ve güvenilmemeleri gerektiði konusunda uyardý. Diskin geçtiðimiz hafta bir toplantýda þöyle dedi: “Onlarý yakýndan gördüm. Ýkisi de mesih deðil ve Ýran ile yüzleþme boyutundaki bir olayda, Ýsrail Devleti’ne liderlik etmeleri konusunda kiþisel olarak benim güveneceðim insanlar deðiller.” Hatta Ýran’a saldýrmanýn, Ýran’ýn nükleer silah elde etmesi ile sonuçlanabileceði konusunda da uyardý.
Diskin’in uyarýlarý, kýsa sürede hem eski Mossad lideri Meir Dagan, hem de eski Baþbakan Ehud Olmert tarafýndan desteklendi. Ýsrail kamuoyu anketlerinden tekrar tekrar, dört Ýsrailli’den sadece birinin Amerika’nýn desteði olmadan Ýran’a saldýrma fikrini desteklediði çýkýyor. Görünüþe göre Ýsrailliler, Batýlý müttefiklerinden, Netanyahu’nun katý retoriðinin dikte ettiði kadar izole olmak istemiyorlar. Ve ordu ve istihbarat servisleri açýkça, Baþbakan’ýn tehditlerine ve gelecek ile ilgili retoriðine karþý olduklarý konusunda mutabýklar.
Fakat Netanyahu’nun sorunlarý Obama için iyi haber. Çünkü Ýsrail lideri, Ýran ile diplomasi alanýný daraltmaya çalýþýyor. Netanyahu, müzakerelerin en iyi ihtimalle, temel taleplerini bile karþýlamayacak bir uzlaþma ile sonuçlanacaðýný biliyor: Yaptýrýmlarýn hafifletilmesi karþýlýðýnda, Ýran’ýn % 20 uranyum zenginleþtirmeye son vermesi ve silahlanmaya karþý, uluslararasý olarak kanýtlanabilir ek tedbirler uygulamasý sözkonusu olabilir. Netanyahu uzun süredir, uluslararasý gözetim altýnda enerji üretmek için NSYÖA tarafýndan tanýnan uranyum zenginleþtirme hakkýný kullanma konusunda Ýran’a güvenilemeyeceði konusunda ýsrarcý. Ýsrailliler, Ýran’ýn zenginleþtirme altyapýsýnýn tamamen ortadan kaldýrýlmasýný istiyorlar ki bunun olmayacaðý açýk.
Söylenene göre ABD yetkilileri, geçmiþte yaptýðý ve þimdiye dek reddettiði tüm nükleer çalýþmalarýný UAEK’ya sunduðu takdirde Ýran’ýn, sýký uluslararasý gözetim ve engeller altýnda düþük seviye uranyum zenginleþtirme yapabileceði prensibini kabul etme yolunda ilerliyorlar. Böyle bir sonuç, Ýran’ýn gelecekte NSYÖA’dan çýkmasý durumunda, nükleer silah üretmek için kullanabileceði bir altyapýya sahip olmasý anlamýna geliyor ve bu da tam olarak Netanyahu’nun engellemeye çalýþtýðý türden bir anlaþma.
* Bu yazý STAR Gazetesi için kaleme alýnmýþtýr.
