Çalýþma hayatýndaki risklerden birisi de iþsizliktir. "Bir iþyerinde çalýþýrken, çalýþma istek, yetenek, saðlýk ve yeterliliðinde olmasýna raðmen, herhangi bir kasýt ve kusuru olmaksýzýn iþini kaybeden sigortalýlara iþsiz kalmalarý nedeniyle uðradýklarý gelir kaybýný belli süre ve ölçüde karþýlayan, sigortacýlýk tekniði ile faaliyet gösteren zorunlu sigortaya" iþsizlik sigortasý denilmektedir.
Sigortalý iþsizlere, belirtilen þartlarý taþýmalarý halinde iþsiz kaldýklarý dönemde belirli süre ve miktarda yapýlan ödemeye iþsizlik ödeneði denilmektedir.
Ýþsizlik Ödeneðinden Yararlanma Koþullarý þu þekildedir:
1. Kendi istek ve kusuru dýþýnda iþsiz kalmak,
2. Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak,
3. Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yýl içinde en az 600 gün süre ile iþsizlik sigortasý primi ödemiþ olmak,
4. Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakýn ÝÞKUR birimine þahsen ya da elektronik ortamda baþvurmak.
Dolayýsýyla iþsizlik ödeneðinden yararlanýlabilmesi yukarýda sayýlý koþullarýn birlikte gerçekleþmesine baðlýdýr.
Mücbir sebepler dýþýnda 30 gün içerisinde iþsizlik ödeneðinden yararlanmak için baþvuru yapýlmamasý durumunda, baþvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliði süresinden düþülmektedir.
Ýþsizlik ödeneðinin ödenebilmesi için sigortalý iþsizlerin iþ almaya hazýr durumda olmasý gerekmektedir. Ýþsizlik ödeneði baþvurusu ile kiþinin iþ arayan kaydý yapýlmakta veya güncellenmektedir. Böylece sigortalý iþsizlerin danýþmanlýk, iþe yerleþtirme ve mesleki eðitim hizmetlerini almasý saðlanmaktadýr.
Ýþ sözleþmesinin feshinden önceki son üç yýl içinde;
* 600 gün sigortalý olarak çalýþýp iþsizlik sigortasý primi ödemiþ olan sigortalý iþsizlere 180 gün,
* 900 gün sigortalý olarak çalýþýp iþsizlik sigortasý primi ödemiþ olan sigortalý iþsizlere 240 gün,
* 1080 gün sigortalý olarak çalýþýp iþsizlik sigortasý primi ödemiþ olan sigortalý iþsizlere 300 gün süre ile iþsizlik ödeneði verilmektedir.
Günlük iþsizlik ödeneði, sigortalýnýn son dört aylýk prime esas kazançlarý dikkate alýnarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancýnýn %40'ý olarak hesaplanmaktadýr.
Diðer yandan bu tutarýn miktarý, aylýk asgari ücretin brüt tutarýnýn %80'ini geçememektedir. Ýþsizlik ödeneði damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi deðildir.
2024 yýlý için asgari ücretli bir çalýþanýn, aylýk iþsizlik ödeneði hesabý þu þekildedir:
Örneðin, son 4 ay 2024 yýlýna ait asgari ücretle çalýþanýn, son 4 aylýk prime esas kazançlarýn aylýk ortalamasý 20.002,50 TL olan bir iþçi için hesaplanan iþsizlik ödeneði miktarý brüt 8.001,00 TL'dir. Bu tutar üzerinden yalnýzca binde 7,59 damga vergisi kesilecektir. Son durumda asgari ücretli iþçinin iþsizlik ödeneði miktarý 7.940,27 TL olarak ödenecektir.
