Ýþsizlik sigortasý, esasen çalýþanlarýn iþsiz kalmalarý durumunda meydana gelebilecek gelir kayýplarýný telafi etmek ve iþsizlik riskine karþý çalýþaný güvence altýna almaktadýr.
Ýþsizlik sigortasý zorunlu olup, SGK’lý olarak çalýþmakta olanlar iþe baþladýklarý tarihten itibaren sigortalý olurlar. Ýþsizlik durumunda da, gerekli þartlarý taþýyan iþsizlere ödenek verilmektedir.
Sayýn Cumhurbaþkanýmýz Recep Tayyip Erdoðan geçtiðimiz günlere 100 günlük icraat programýný açýkladý. Bakanlýklarýn tek tek yapacaklarý eylem planý sayýldý, yapýlan projeler ile yatýrýmlarýna yer verildi.
Çalýþma hayatýný ilgilendiren eylem planýndan en dikkat çekicisi, iþsizlik ödeneðinden daha fazla kiþinin yararlanmasýný saðlamak amacýyla hak kazanma þartlarýnýn esnetilmesi oldu. Bu sayede 12 bin 500 kiþinin iþsizlik sigortasýndan yararlanmasý bekleniyor.
Bizim de zaman zaman çeþitli önerilerde bulunduðumuz iþsizlik sigortasýnda bazý deðiþiklikler yapýlmasý gerekiyor.
Ýþsizlik ödeneðinden yararlanmak için önce iþten çýkýþýn keyfi ve iþvereni haklý kýlacak bir þekilde sona ermemesi gerekir. Ýþten ayrýlmanýn iþsizlik ödeneðine hak kazanýlacak þekilde sona ermesi durumunda ise;
Ýþ sözleþmelerinin sona ermesinden önceki son üç yýl içinde en az 600 gün sigortalý olarak çalýþýlmýþ, iþsizlik sigortasý primi ödemiþ ve iþten ayrýlmadan önceki son 120 gün içinde prim ödenerek sürekli çalýþýlmýþ olmalarý kaydýyla iþsizlik ödeneði almaya hak kazanýlmaktadýr.
Ýþsizlik ödeneði için öngörülen 120 gün prim ödeme ve sürekli çalýþma þartý sigortalýlar açýsýndan zorlayýcýdýr. Ýþ sözleþmesi devam etse dahi devamsýzlýk olmasý halinde son 120 gün kuralý bozuluyor, birçok vatandaþ iþsizlik ödeneðinden yararlanma hakkýný kaybediyor. Þimdi ise yapýlacak düzenlemeyle 120 gün koþulu yeniden deðerlendirilecek.
Bu hususta yaþanan uygulama sorunlarýn biri de þöyle;
Kiþi iþten ayrýldýðý haftada hafta tatiline hak kazanacak þekilde çalýþmasýný tamamlýyor. Örneðin pazartesi, salý, çarþamba, perþembe, cuma ve cumartesi günleri çalýþmasýný tamamlýyor. Cumartesi günü iþten çýkýþý yapýlýyor. Pazar hafta tatili ücretine hak kazansa da pazar günü için sigortalýlýk günü sayýlmýyor. Pazartesi günü baþka bir iþe girmesi halinde dahi, hak ettiði ancak sigortalýlýk günü kazanmadýðý gün sebebiyle son 120 günde kesinti ortaya çýkýyor. Kiþinin yeni girdiði iþyerinden iþsizlik sigortasýna hak kazanacak þekilde iþten ayrýlmasý durumunda dahi, bu 1 gün için iþsizlik ödeneðine hak kazanamýyor.
Bu nedenle iþsizlik sigortasýndan yararlanma þartlarýndan biri olan son 120 gün kesintisiz çalýþma þartýnýn kaldýrýlmasý gerekiyor.
Günlük iþsizlik ödeneði, sigortalýnýn son dört aylýk prime esas kazançlarý dikkate alýnarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancýnýn yüzde kýrkýdýr.
Bu þekilde hesaplanan iþsizlik ödeneði miktarý, asgari ücretin brüt tutarýnýn yüzde seksenini geçememektedir. Yani ücret ne kadar yüksek olursa olsun alýnabilecek iþsizlik ödeneði miktarý 2018 yýlýnda maksimum 1.623,60 Türk Lirasýdýr.
Bu hususta iþsizliðe karþý korumada atýlacak en önemli adýmlardan biri de iþsizlik ödeneði üst sýnýrýnýn asgari ücretin en azýndan iki katýna yükseltilmesi ve iþsizlik sigortasýndan yararlanmada son 120 gün kesintisiz çalýþma þartýnýn kaldýrýlmasýdýr.
