Türkiye konumu, topoðrafyasý ve iklimi gereði siklon ya da tayfun denilen, içinde çok sayýda kuvvetli fýrtýna ve hortum barýndýran hava olayýnýn oluþumuna uygun parametreleri barýndýrmadýðýndan, Amerika’nýn doðu kýyýlarýný, Asya’nýn doðusunu ve Avustralya’yý sýklýkla vuran yüzlerce insanýn hayatýný kaybetmesine yol açan olaylarý yaþamýyor. Okyanusa kýyýsý olmadýðýndan ve doðusunda deniz ya da okyanus bulunmadýðýndan tayfun yaþanma olasýlýðý çok zayýf ülkelerden biri. Fakat bu durum Türkiye’de hortumun hiç oluþmayacaðý anlamýna gelmiyor. ABD’yi vuran her bir tayfun içerisinde, her biri bir buçuk km’lik alana etki eden yaklaþýk 150 tane yýkýcý hortum barýndýrýyor. Etrafýndaki her þeyi yýkan, sürükleyen, çok ciddi maddi hasarýn ötesinde, can kaybýna yol açan tayfunlar ülkemizde yaþanmýyor ama hortum yaþanýyor. Üstelik bütün kýyýlarýnda ve hatta Anadolu platosunda bugüne kadar çok sayýda hortum yaþanmýþ. Hortum ve tayfun olaylarýný birbirinden ayýrt edebilmek gerekiyor öncelikle. Ýkisini kýyaslamak çok da doðru bir yaklaþým deðil yani. Elmayla armudu yan yana getirmekten farksýz, ikisini karþýlaþtýrmak.
Her þeyi baþlatan enerji aslýnda yani güneþ. Geçen hafta Haliç’te yaþanan olayýn da sorumlusu güneþti. Bayram boyunca sýcak havadan hiç þikayetçi olmadan pek çoðumuz tatilimizi yaptýk. Havanýn güneþli oluþu ne tatilcileri ne de piknikçileri rahatsýz etti. Fakat siz farkýnda olmadan hava sýcaklýðýnýn arttýðý anlarda Marmara Denizi ve tabii ki Haliç giderek ýsýndý. Suyun ýsýnmasý, buharlaþmanýn artmasýna ve atmosferin yere yakýn bölümünde ýlýk ve nemli bir hava kütlesi oluþmasýna yol açtý. Isýnan hava yükselir prensibinde olduðu gibi bu hava parseli sürekli yükselme eðilimi gösterdi ve deniz yüzeyinden 1 km yukarýya doðru düþey yönde hava hareketlerini artýrdý. Sizin tatiliniz usulca devam ederken atmosferde iþler hareketlendi. Isýnan havanýn yükselmesi, güçlü dikey rüzgarlarýn artmasýna yol açtý. Atmosferin birinci kilometresinde düþey geliþimli bulut oluþturmaya baþlayan ve dolayýsýyla etrafýndaki havayý da ýsýtan hava parseli yüksele yüksele atmosferin 11. kilometresine kadar ulaþtý ve hortumu oluþturacak yapý taþlarý artýk hazýrdý. Dünyanýn dönme hýzý, ýsýnan havanýn yükselme ve yukarý seviyedeki aþýrý soðuk havanýn çökme eðilimi; dakikalar hatta saniyelerle sýnýrlý sürelerde düþey geliþimli buluttan bir huni oluþumuna ve onun yere deðmesiyle de hortumun baþlamasýna yol açtý. Sonrasý malum o kaos görüntüleri, kargaþa, baðýran insanlar, ne yapacaðýný bilmeyen görevliler... Ve tabii ki gönüllü kameramanlar yine devredeydi.
Küçük bir nükleer santralde üretilen enerji kadar enerji barýndýrabilen hortumlar çelikleri bir kaðýt gibi eðip bükebilecek, arabalarý savuracak, çatýlarý uçuracak, evleri ve kentleri yýkacak güçte olabiliyor. Tonlarca aðýrlýktaki kamyonlarý da sürükleyip fýrlatýp atabiliyor. Böylesine büyük bir güçten söz ederken bir insan aðýrlýðýnýn neye güvenerek orada çekim yaptýðýný ya da güvenlik güçlerinin tedbir almadan olay yerinde dolaþmalarýný anlamak gerçekten güç.
SAYILARI ARTACAK
