Üzerinde çok durulmadý ama Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn Güney Afrika’daki BRICS zirvesinde verdiði bir bilgi oldukça önemliydi. Erdoðan 7 Eylül’de Ýstanbul’da Almanya, Fransa ve Rusya liderlerinin katýlacaðý dörtlü bir toplantý yapýlacaðýný açýkladý. Bu toplantýnýn ne anlama geldiðini ve bazý perde arkasý bilgilerini paylaþacaðým ancak önce genel fotoðraf ile ilgili birkaç þey söylemem gerekiyor.
Uluslararasý arena bir hayli dinamik. Zemin kaygan. Dostluklar da düþmanlýklar da kýrýlgan. ABD-Türkiye iliþkileri bu anlamda iyi bir örnek. ABD’nin terör örgütü PKK ve FETÖ’ye verdiði destek nedeniyle bozulan, Afrin operasyonunun ardýndan Münbiç müzakereleriyle olumlu bir seyir izlemeye baþlayan iliþkiler Washington’un rahip Brunson ile ilgili Türk yargýsýna müdahale giriþimi ve kullandýðý tehditkar dil nedeniyle yeniden negatif seyretmeye baþladý.
Peki, ABD’nin sorunu sadece Türkiye ile mi?
Tek kutuplu dünya sisteminin sona erdiði, çok kutuplu düzenin doðum sancýsýnýn yaþandýðý bir süreçten geçiyoruz. ABD korumaya çalýþtýðý düzene alternatif tüm yapýlarý zayýflatmak için agresif bir çizgi izliyor. Bunun için tek taraflý uygulamalar ve tehditkar bir dil kullanýyor. Almanya, Kanada, Çin Trump’ýn sorun yaþadýðý ülkelerden sadece bir kaçý.
Washington’un bu tutumu aktörleri yeni alternatif arayýþlarýna itiyor. Erdoðan’ýn “BRICST” çýkýþý bunun bir parçasý. Trump baskýsýndan bunalan Almanya’nýn Rusya ve Türkiye ile diyalog kurma çabasý da ayný konjonktürün ürünü.
7 Eylül’de Ýstanbul’da yapýlacak dörtlü zirve bu yüzden önemli. Þimdi bu zirve ile ilgili edindiðim bazý bilgileri paylaþayým:
BÝR. Zirve fikri ilk kez Cumhurbaþkaný Erdoðan ile Merkel’in 11 Temmuz’da Brüksel’de yaptýðý görüþmede gündeme geliyor. Toplantýnýn önce 3’lü yapýlmasý planlanýyor ancak Fransa’nýn “Biz de masada yer alalým” talebi üzerine 3’lü zirve 4’lü buluþmaya çevriliyor.
ÝKÝ. Toplantýya henüz bir ay var. Hazýrlýklarý sürüyor. Ancak ele alýnacak konularýn bölgesel meseleler, Suriye’deki geliþmeler, terörle mücadele, ticaret savaþlarý, Ýran’a yaptýrýmlar gibi baþlýklardan oluþmasý bekleniyor. Bu baþlýklarýn hepsinin ucu bir þekilde ABD’ye dokunuyor.
ÜÇ. Zirveden somut bir sonuç beklenmeli mi? Bu henüz kestirilemiyor. Bir kaynaðýma göre zirve dört ülkenin istiþare toplantýsý olacak. Yani önce oturup konuþacaklar. Almanya’nýn özellikle Suriye, mülteciler konusu ve Trump’ýn Ýran’a yaptýrým kararýný öne çýkarmak istediði belirtiliyor.
Zirve sonrasý verilecek mesajlarý dikkatle takip etmekte fayda var.
MGK toplantýlarýnýn içeriði açýklanamaz, yayýnlanamaz. Bu yüzden toplantýnýn ardýndan yapýlan yazýlý açýklama çok kýymetlidir. Çünkü içeride konuþulanlara iliþkin önemli ipuçlarý içerir. Yeni dönemin ilk MGK toplantýsý Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn baþkanlýðýnda Pazartesi günü yapýldý. Açýklamada daha çok rahip Brunson nedeniyle ABD ile yaþanan gerilim konusundaki mesajlar ön plana çýkarýldý. Ancak açýklamanýn 6. maddesi de dikkat çekiciydi. O maddede “Suriye'de hâlen terör örgütlerinin etkinlik gösterdiði bölgelerin bir an önce güvenli hâle getirilmesine yönelik çalýþmalarýn deðerlendirildiði” belirtiliyor ve açýk bir vurguyla “Bu konudaki somut adýmlarýn atýlmaya baþlanacaðý belirtilmiþtir” deniliyor. Bu ne anlama geliyor? Terör örgütü PKK’nýn Suriye’nin kuzeyinde etkinlik gösterdiði, Fýrat’ýn doðusundaki bölgeler için de düðmeye mi basýlacak? Kaynaklarým “Bu madde spesifik bir noktadan çok genel tutumu ifade ediyor. Genel tutumumuz belli: Terör tehdidinin geldiði her noktaya gerekli cevaplar verilecek” diyor. Buna raðmen “somut adýmlar” ifadesi ve bunun MGK açýklamasýnda yer almasý oldukça dikkat çekici.
