Salata dediğin biraz spontane bir iş. Yine de öyle salatalar vardır ki ünü kendi coğrafyasını aşmış, dünyaca tanınmış. İşte bu salataları dünyanın neresinde olursanız olun bir bilen illa ki olur. Hatta bambaşka bir kentte bu salatalar restoranlarda yapılır. Tüm bu salataların en büyük silahı soslarıdır. Sossuz salata olmaz, yavan olur. Sarımsak, sirke, hardal, bal ve onlarca çeşit baharatın gücü işe karıştığında lezzet mükemmel olur.
Sosun kadrini kıymetini fark eden Çinliler zaten 5.000 yıldır soya sosu kullanıyor. Babilliler yaklaşık 2.000 yıl önce yeşillikleri lezzetlendirmesi için yağ ve sirke kullanmaya başlamış. Mısırlılar yağ, sirke ve baharatlarla salatalar yapmış.
Dünyanın belki de en ünlü salata sosu olan Worcestershire, erken Romalılar döneminde kullanılan bir sostan elde edilmiş. Biraz mayonezi andırır kendisi ve salata sosu denince mayonezden ayrıca bahsetmezsek ayıp ederiz. O salata soslarının kralı, abisi, beyaz olsa da lezzet olarak en renklisi. Dünyanın en ünlü salataları onunla lezzetlendi, lezzetlenmeye de devam etmekte.
Avrupalı hükümdarların şeflerinin, gül yaprakları, kadife çiçeği ve menekşe gibi egzotik yeşillikler de dahil olmak üzere, koca bir salata kasesinde 35 kadar malzemeyi birleştirdiği bilinmekte.
Eğlencedir salata hazırlığı. Tabi malzemeleri yıkamayı dert etmezsen! Ama sosunu iyi hazırlayacaksın. Piyaz dediğin sirkesiz, roka salatası limonsuz olmaz. Ben oyumu klasik roka salatamızdan yana kullansam da bugün sizi dünyanın ünlü salatalarının (yerim yettiğince) küçük bir kısmı ile tura çıkarıyorum. Garanti ediyorum akşama onlardan biri sofranızda olacak…
Peru’nun Arequipa bölgesinden olan salata patates, kişniş, soğan, roka, biber, bakla, acı biber (rokoko), mısır ve quesillo peynirinden oluşur, zeytinyağı ile lezzetlenir. Farklı versiyonları yapılır, kimi zaman taze bakla eklenir, kimi zaman haşlanmış patates veya peynir.
Toskana’nın geleneksel salatalarından olan Panzanella, domates, fesleğen, soğan, ıslatılmış ekmeğe koyulan sirke ve zeytinyağı ile hazırlanır. Muhtemelen, evde ne varsa hazırla mantığı ile ortaya çıktı. 1500’lerde ünlü şair Bronzino’nun bir şiirinde bahsettiği salatanın Panzanella olduğu iddia edilmekte. O dönem henüz domates olmadığından, domates işin içinden çıkınca ne kadar anlamlı oluyor hayal gücümüze bırakalım.
Lübnan salatası olan tabule, az bulgur, bol taze nane ve maydanoz ile hazırlanır. Lübnan ve Suriye dağlarında ortaya çıkmış. Orta Çağ insanın beslenmesinde et eksikliği sebebiyle önemli bir rol üstlenmiş. Varyasyonları arasında Türk ve Ermeni kısırı da var. Tüm dünyaca kabul gören en tanınmış salatalardan biri olan tabuleye sosunda taze limon suyu, tuz, karabiber ve kaliteli bir zeytinyağı eşlik eder.
Sezar salatasının kime ait olduğu konusunda farklı görüşler var. En yaygın iki görüşten biri 1903 yıllında Chicago’da Giacomo Junia’nın icat ettiği, diğeri ise 1924 yılında Meksika’da Tijuana’da restorancı Ceasar Cardini tarafından artan yemeklerini değerlendirmek üzere bulduğu yönünde. Klasik Sezar Salatası, marul, haşlanmış yumurta, kızarmış ekmek küpleri (kruton) ile harmanlanan parmesan peyniri ve içinde sarımsak olan Worcestershire sosu ile yapılır.
Amerikan salatası olarak da isimlendirildi ama asıl adı Salata Olivier. Rusya’da ortaya çıktı. Turşu, yeşil bezelye, havuca sos olarak mayonez eklenir. Malzeme ve sosun neredeyse eşit olarak koyulduğu belki de tek salatadır.
İlk kez 1893 baharındaAmerika’da Waldorf Astoria Hotel’in açılışını kutlamak için 1500 kişilik bir yemek için yapılmış. Yaygın olarak cevizle yapılıyor ancak orijinal tarifinde (Otelin çok eski bir yemek kitabında) kırmızı kabuklu elma, kereviz ve mayonez ile yapıldığı görülmekte. Yıllar sonra salataya ceviz, sonraları yoğurt eklenmiş.
