Hakan Fidan’a yönelik kampanyanýn baþlama vuruþunu yapan yazýyý hatýrlýyor musunuz? Wall Street Journal’daki makalede MÝT Müsteþarý “ülkesinin bölgesel güvenlik stratejisinin mimarý” olarak gösteriliyor; hatta “Baþbakandan sonraki en önemli adam olduðu” ileri sürülüyordu.
Aslýnda bu tariflere uyan bir “istihbarat þefi” tanýyoruz ama adý Hakan deðil Bender! Suudi Arabistan istihbaratýnýn baþýndaki PrensBender bin Sultan gerçekten de “ülkesinin bölgesel güvenlik politikasýnýn baþ mimarý” sayýlabilecek kadar etkili bir yönetici. Mesela Mýsýr’da Ýhvan’a karþý yapýlan Sisi darbesinin de, Katar’daki saray darbesinin de arkasýnda onun olduðu söyleniyor. Bugünlerde adý son dönemdeki ABD politikalarýna karþý Suudi yönetiminin tepkisini hem eylemleriyle hem de söylemleriyle ortaya koyan kiþi olarak duyuluyor.
Ýran ve Suriye konularýnda kendilerini memnun etmeyen adýmlar atan Obama yönetimine açýkça meydan okuyan Bender bu haliyle alýþýldýk bir Suudi prensi görüntüsü oluþturmuyor. Ama Bender Amerikan karþýtý olabilecek son Suudi prensi belki de. Ýlaveten Amerikalýlarýn az tanýdýklarý biri de deðil. Tam 22 yýl boyunca Washington’da ülkesini temsil etmiþ eski bir “diplomat”tan söz ediyoruz çünkü. Bu uzun süreli Büyükelçilik görevi sýrasýnda Amerika’daki birçok etkili çevreyle özel ve yakýn iliþkiler kurmuþ olmasý da þaþýrtýcý deðil. Özellikle Bush ailesiyle yakýnlýðý o kadar dikkat çekicidir ki muarýzlarý kendisine Bender Bush adýný takmýþlardýr. Nitekim Baþkan Bush’un 2003’de Irak’ý iþgal kararýný Dýþiþleri Bakaný Colin Powell’dan önce Bender’e açýkladýðý söylenir.
Ayný Prens Bender þimdi Amerikan yönetimine tehditler savuruyor. Elbette yaptýðý iþ kendi þahsi görüþünden ziyade Suudi Arabistan’ý yöneten büyük mekanizmanýn hassasiyetlerini dile getirmek ama bunun þahsi bir boyutu hiç yok deðil. Çünkü Suudilerin istihbarat þefi bu ülkenin son dönemdeki bölgesel politikalarýnýn özellikle Suriye’de yürüttüðü giriþimlerin -WSJ’ýn yanlýþ yere Fidan için kullandýðý tabirle- “baþlýca mimarlarýndan biri”.
Peki “ülkesinin bölgesel politikalarýnýn baþ mimarý” statüsünü nasýl kazandý bu adam derseniz, büyük bölümü yurtdýþýnda olmak üzere çok önemli postlarda kazandýðý siyasi tecrübenin yaný sýra doðuþtan kazandýðý Suudi hanedaný içindeki ayrýcalýklý pozisyonu da dikkate alýnmalý.
Bender Suudi Arabistan’daki en güçlü iki grubun birden üyesi. Öncelikle Sudayrî klanýna mensup. Devletin kurucusu Kral Abdülaziz’in Vehhabiliðin merkezi olan Necid’in en güçlü ailelerinden birinin kýzýyla yaptýðý evlilikten dünyaya gelen yedi prens Suudi yönetiminde çok etkili bir klan oluþturmuþlar. Bender bu yedi kardeþten Sultan’ýn oðlu.
Diðer yandan Kral Faysal’ýn damadý olmasý da önemli. Çünkü Suudi devletinin yönetiminde en fazla aðýrlýðý olan diðer grup Faysal ailesi. Mesela Faysal’ýn oðullarýndan Türkî en muhataralý bir dönemde Suudi istihbaratýnýn baþýnda tam 22 yýl oturdu. (Usame bin Ladin’i sahneye çýkaran, el Kaide ve Taliban’ýn arkasýnda yer alan kiþi olarak bilinir. 11 Eylül’den üç hafta önce görevinden istifa etmesi de spekülasyon konusudur.) Sonra Londra’da büyükelçi olarak ülkesini temsil etti; ardýndan kýzkardeþinin eþi Bender’in 22 yýl oturduðu Washington’daki postu devraldý ama eniþtesinin o koltuðu aslýnda tam olarak boþaltmamýþ olduðunu görünce oradan da istifa etti!
Suudi Ýstihbarat Teþkilatý’nýn ilk baþkaný ve Türkî’den önce o postta ölümüne kadar 12 yýl boyunca oturan kiþi de yabancý deðildi; Türkî’nin dayýsý Kemal Adham’dý. Yani Kral’ýn eþi Ýffet Haným’ýn kardeþi. (Ýffet ve Kemal kardeþlerin Türk kökenli olduklarýný; dolayýsýyla Faysal’ýn çocuklarýnýn da mükemmel derecede Türkçe bildiklerini ekleyelim.)
Kral Faysal’ýn diðer oðlu Suud ise tam 35 senedir ülkesinin Dýþiþleri Bakanlýðý koltuðunda oturuyor. Böyle bir rekorun kýrýlma þansý yoktur herhalde! Türkî ile Suud’un diðer kardeþleri Prens Muhammed ise iþ dünyasýnda ve bilhassa uluslararasý finans sektöründe etkin bir iþadamý olarak aileyi temsil ediyor.
Demek ki Faysal klaný da Sudayrî klaný da güçlü gruplar. Öyle ki kral kim olursa olsun savunma, istihbarat, dýþiþleri ve içiþleri gibi kilit pozisyonlar baþta olmak üzere Washington büyükelçiliði ve Riyad valiliði benzeri stratejik koltuklar daima bu iki grubun elinde bulunuyor. Bender iþte bunlardan birinin oðlu, birinin damadý.
Söylemeyi unuttum: Dýþiþleri Bakaný Suud’un son zamanlarda saðlýk sorunlarý yüzünden görevini layýkýyla yürütemediði, 90 yaþýndaki kralýn da pek krallýk yapamadýðý ve ülkenin dýþ politikasýnýn “güçlü istihbarat þefi”ninelinde olduðu söyleniyor.
Dolayýsýyla böyle bir adamýn “ülkesinin bölgesel politikalarýnýn baþ mimarý” olmasýnda þaþýlacak bir þey olmaz.
