Kadýn okuyucularýmýzdan sýklýkla “iþverenim çocuðum için kreþ hizmeti vermiyor, iþyerine de götüremiyorum. Ýþyerlerinde hangi þartlarda kreþ açýlmasý gerekiyor” gibi sorular geliyor. Dolayýsýyla biz de bugün iþyerlerinde kreþ saðlanmasýna iliþkin þartlarý yazalým istedik.
Ýþ Kanunu uygulamasýna göre yaþlarý ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadýn çalýþaný olan iþyerlerinde, emziren çalýþanlarýn çocuklarýný emzirmeleri için iþveren tarafýndan, çalýþma yerlerinden ayrý ve iþyerine en çok 250 metre uzaklýkta gerekli þartlarý taþýyan bir emzirme odasýnýn kurulmasý zorunludur. Yine, yaþlarý ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadýn çalýþaný olan iþyerlerinde, 0-6 yaþýndaki çocuklarýn býrakýlmasý, bakýmý ve emziren çalýþanlarýn çocuklarýný emzirmeleri için iþveren tarafýndan, çalýþma yerlerinden ayrý ve iþyerine yakýn gerekli þartlarý taþýyan bir kreþin kurulmasý zorunludur.
Kreþ (yurt), iþyerine 250 metreden daha uzaksa iþveren taþýt saðlamakla yükümlüdür. Emzirme odasý ve/veya yurt kurulmasý için gereken kadýn çalýþan sayýsýnýn hesabýna erkek çalýþanlar arasýndan çocuðunun annesi ölmüþ veya velayeti babaya verilmiþ olanlar da dâhil edilir.
Dolayýsýyla ilk kural; iþyerinde gebe ya da emziren sayýsý deðil, toplam kadýn çalýþan ve bu kapsama dahil edilecek diðer çalýþanlarýn sayýsýnýn dikkate alýnmasý.
Ýþverenler, ortaklaþa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt açma yükümlülüðünü, kamu kurumlarýnca yetkilendirilmiþ yurtlarla yapacaklarý anlaþmalarla da yerine getirebilirler. Ýkinci kural; iþveren bu yükümlülüðü sadece kendi iþyerine yakýn bir alanda açacaðý kreþ ile deðil, baþka bir kreþ ile anlaþarak da yerine getirebilir.
Oda ve yurt açma yükümlülüðünün belirlenmesinde, iþverenin belediye ve mücavir alan sýnýrlarý içinde bulunan tüm iþyerlerindeki kadýn çalýþanlarýn toplam sayýsý dikkate alýnýr. Burada belediye ve mücavir alan ifadesinden; büyükþehir olan belediyelerde her bir belediyenin ayrý ayrý deðerlendirilmesi gerektiði sonucu çýkmaktadýr. Üçüncü kural; iþverenin iþyerlerinin her birine ayrý ayrý bakýlmasý gerekmektedir.
Esasen, kreþ hizmetinin ayrý bir uzmanlýðý gerektirmesi, iþverenlerin bu yükümlülüðü yerine getirirken aðýr maddi ve manevi yüklerle karþýlaþmalarýna neden olmaktadýr. Ayrýca çalýþma hayatýnda kadýnlarýn istihdamý da olumsuz yönde etkilenmektedir. Ýþverenlerin üzerine ek yük getirilmesi haksýz rekabete yol açmaktadýr. Bu doðrultuda en iyi çözüm yöntemi belediye sýnýrlarý içerisinde çalýþanlarýn sayýsý dikkate alýnarak kreþ yükümlüðünün devletin de katýlýmýnýn saðlandýðý bir sistemin oluþturulmasýdýr. Devletin katýlým saðlayacaðý bu hizmetin tamamen veya iþveren katýlýmlý olarak karþýlanmasý ve sistem üzerinde kolaylýklarýn getirilmesi gerekmektedir.
Uygulamada genellikle kreþ yardýmýnýn personellere nakit olarak yapýldýðý görülmektedir. Ancak, kreþ yardýmýnda bulunulmasý (nakit para yardýmýnda bulunulmasý) kreþ yükümlülüðünün karþýlandýðý anlamýnda deðerlendirilmeyerek ayrýca bir kreþ açýlmasý/kreþ ile anlaþýlmasý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý denetim elemanlarýnca talep edilebilecektir.
Yükümlülük kapsamýna giren iþyerlerinde bu yükümlülük yerine getirilmiyorsa; tespit anýnda 1.120 TL ve yükümlülüðün yerine getirilmediði her ay için 1.120 TL idari para cezasý uygulanacaktýr.
