Ýþverenler tarafýndan iþyerinde sosyal iliþkilerin geliþtirilmesi, çalýþanlarýn motive edilmesi veya çalýþan baðlýlýðýnýn artýrýlmasý gibi amaçlarla ödüllendirme uygulamalarý hayata geçirilebilmektedir.
Çalýþanlara yapýlan yardýmlar ayni veya nakdi nitelikte olabilir. Bazý iþyerlerinde sosyal yardým amaçlý olarak ulusal ve dini bayramlarda, yýlbaþýnda, özel günlerde veya belirli bir hizmet yýlýnýn tamamlanmasý gibi nedenler ile altýn verilebilmektedir. Yapýlan bu altýn yardýmýnýn sosyal güvenlik prime tabi tutulup tutulmayacaðý tartýþmalý bir konuyu ifade etmektedir.
5510 sayýlý Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu'nun 80'inci maddesine göre; ayni yardýmlar ve ölüm, doðum ve evlenme yardýmlarý, görev yolluklarý, seyyar görev tazminatý, kýdem tazminatý, iþ sonu tazminatý veya kýdem tazminatý mahiyetindeki toplu ödeme, keþif ücreti, ihbar ve kasa tazminatlarý ile Sosyal Güvenlik Kurumu tarafýndan belirlenen tutarlarý yýllar itibarýyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamlarý, iþverenler tarafýndan sigortalýlar için özel saðlýk sigortalarýna ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylýk toplamý asgari ücretin %30'unu geçmeyen özel saðlýk sigortasý primi ve bireysel emeklilik katký paylarý tutarlarý, prime esas kazanca tabi tutulmazlar.
Görüldüðü gibi, evlenme, doðum ve ölüm yardýmlarý nakdi olarak da yapýlsa tamamýyla sosyal güvenlik priminden istisnadýr. Bu günler için verilen altýn yardýmlarý sosyal güvenlik primine tabi tutulmayacaktýr. Diðer bir anlatýmla, ölüm, doðum ve evlenme gibi nedenlerle verilen altýnlardan sosyal güvenlik primi kesilmeyecektir.
Diðer yandan, altýnýn piyasada günlük deðerinin belli olmasý, her an kolayca nakde dönüþtürülebilmesi ve bu nedenle satýn alma alternatifi saðlayacaðý göz önüne alýndýðýnda; altýn olarak yapýlan yardýmlarýn, nakdi yardým olarak deðerlendirilmesi sonucu ortaya çýkmaktadýr.
2020/20 sayýlý Ýþveren Ýþlemleri Genelgesi'nde yer alan hüküm uyarýnca "...sigortalýlara hatýra altýn verildiðinin tespit edilmesi ancak ödeme bordrosunda gösterilmediði durumlarda altýnýn verildiði ayýn son günündeki Merkez Bankasý satýþ fiyatý üzerinden hesaplanacak miktarýnýn sigorta primine esas kazanç tutarýna dahil edilmesi gerekmektedir."
Bu baðlamda, çalýþanlara altýn verildiðinde altýnýn verildiði tarihteki Merkez Bankasý satýþ fiyatý üzerinden hesaplanacak miktarýnýn sigorta primine esas kazanç tutarýna dahil edilmesi gerekmektedir.
Dolayýsýyla iþyerinde yapýlan altýn yardýmýnýn hangi amaçla yapýldýðýnýn tespit edilmesi yapýlan yardýmdan sosyal güvenlik primi kesilip kesilmeyeceðini de belirleyecektir.
Örneðin, iþçiye evlenmesi nedeniyle yapýlan altýn yardýmýndan sosyal güvenlik primi kesilmeyecekken, iþyerinde 10 yýlýný tamamlamýþ çalýþana yapýlan altýn yardýmýndan sosyal güvenlik primi kesilmesi gerekecektir.
Ek olarak, 193 sayýlý Gelir Vergisi Kanunu'nun 61. maddesinde "Ücret, iþverene tabi ve belirli bir iþyerine baðlý olarak çalýþanlara hizmet karþýlýðý verilen para ve ayýnlar ile saðlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir." hükmü yer almakta ve ücret tanýmlamasý yapýlmaktadýr.
Ayný örnek ile çalýþanýn evlenmesi nedeniyle yapýlan altýn yardýmýndan çalýþanýn 2 aylýk ücretine kadar gelir vergisi kesintisi yapýlmayacakken, iþyerinde 10 yýlýný tamamlamýþ çalýþana yapýlan altýn yardýmýndan gelir vergisi kesilecektir.
Özetle, altýn yardýmýnýn yapýlýþ amacý göz önüne alýnarak yapýlacak vergi ve SGK kesintilerinin belirlenmesi gerekmektedir.
