Ýþinizde çalýþma performansýnýz mý düþüyor? Bu soruya ‘Hayýr’ diyebilecek kiþi sayýsýnýn pek fazla olabileceðini sanmýyorum! Hele öðleden sonra çoðumuzun ‘Bir yatak olsa da þöyle yarým saat yatabilsem’ diye düþündüðü anlar oluyor. Peki ne yapmalý da bu miskinlikten kurtulmalý?
Güzel kokulu bazý aromatik bitkilerin koklanmasýnýn ferahlýk hissi verdiði, yatýþtýrýcý ya da canlandýrýcý etki yaratýðý bilinir. Nitekim bitkilerdeki bazý koku bileþenlerinin bu tip etkileri üzerinde bilimsel çalýþmalar yapýlýyor. Mesela lavanta yaðýnýn yatýþtýrýcý ya da yasemin yaðýnýn uyarýcý etkisi bulunduðu biliniyor. Yapýlan bir çalýþmada matematik problemi çözerken lavanta kokusu koklatýlmasýyla kiþilerin performansýnýn baþlangýçta düþtüðü görülmüþ. Bu etki lavanta yaðýnýn bilinen yatýþtýrýcý etkisi nedeniyle beklenebilecek bir sonuç. Ancak daha sonra yapýlan bir baþka çalýþmada ise aritmetik problemlerin çözümünü, uyarýcý etkisi bilinen yasemin yaðýna ve herhangi bir koku uygulanmayan kontrol grubuna oranla, lavanta kokusu uygulananlarýn daha doðru bir þekilde yapabildikleri gözlemlenmiþ. Daha önceki deney bulgusuyla tamamen zýt olan bu sonuç lavanta yaðýnýn stresi azaltýcý etkisine baðlý olarak kiþilerin daha doðru muhakeme yapabildiklerini ve problemleri daha doðru çözebildiklerini gösteriyor.
LAVANTA STRESÝ ÖNLÜYOR
Japonya’da yapýlan bir çalýþmada bazý kokularýn çalýþanlarýn iþ performansýný ne derecede etkilediði araþtýrýlmýþ. 22-26 yaþ arasýnda 36 gönüllü üzerinde yürütülen çalýþmada, önce gönüllülerin sabah 09.30 ile akþam 17.00 saatleri arasýnda hangi zaman dilimlerinde iþ performanslarýnýn düþtüðü tespit edilmiþ. Buna göre öðleden sonra 14.30 ile 15.30 saatleri arasý en düþük seviyede olduðu gözlemlenmiþ. Daha sonra gönüllüler üç gruba ayrýlarak bir gruba kokusuz (kontrol), diðer gruba ‘uyarýcý’ etkisiyle bilinen yasemin uçucu yaðý, son gruba ise lavanta uçucu yaðý koklatýlmýþ. Daha sonra özel olarak kurgulanmýþ bir bilgisayar programýyla gönüllülerin performanslarýnýn düþük olduðu bu dönemde bilgisayar ekranýndaki uyarýlara verdikleri cevap, bu kokular uygulanmadan önce alýnan kayýtlarla karþýlaþtýrýlmýþ. Sonuçlar deðerlendirildiðinde lavanta ve yasemin uçucu yaðýnýn gönüllülerin performansýnda belirgin bir artýþ saðladýðý (bir þey uygulanmayan kontrol grubuna kýyasla) gözlemlenmiþ. Burada ilginç olan husus yatýþtýrýcý olarak bilinen lavanta uçucu yaðýnýn çalýþanlarýn iþ potansiyelini artýrmasý! Bu sonuç muhtemelen lavanta uçucu yaðýnýn kiþilerin üzerindeki iþ stresini kaldýrmasý neticesi performanslarýnýn artmasýný saðladýðý þeklinde yorumlanabilir.
MASANIZA ÇÝÇEK KOYABÝLÝRSÝNÝZ
Okuyucularým hatýrlar, daha önce yazdýðým bir yazýda, çalýþma masasýnýn üzerine konan lavanta kokulu çiçeklerin kadýn öðrencilerin öðrenme ve algýlama yeteneklerini artýrdýðýný, buna karþýlýk erkek öðrenciler üzerinde belirgin bir etkisinin bulunmadýðý bulgusunu aktarmýþtým. Burada da benzer bir durum söz konusu sanýrým.
Sanýrým kokunun ne derecede hoþlanýldýðý, güzel olduðu öne çýkýyor. Eðer kiþi kokuyu beðenir ve bir ferahlýk hissederse bu durum çalýþma performansýna da olumlu olarak yansýyacaktýr. Benim önerim, önce biraz lavanta uçucu yaðý koklayarak stresi gidermeli, ardýndan týbbi nane uçucu yaðý ve/veya yasemin uçucu yaðý gibi uyarýcý özellikte bir koku koklanmalý. Tabii her zaman kullanýlacak uçucu yaðýn kalitesinin ne kadar önemli olduðunu hatýrlatmam gerekiyor. Kaliteli uçucu yaðlarýn deðeri nispeten yüksek olduðundan içerisine bazen sabit yað (ayçiçek yaðý gibi) veya alkol ilave edilerek seyreltiliyor. Dolayýsýyla bu tip uçucu yaðlardan bir yarar beklenmesi mümkün deðil.
Sabit yað karýþtýrýlmýþ mý nasýl anlarýz?
Beyaz bir kaðýt þerit üzerine satýn aldýðýnýz üründen damlatýp 100 dereceye ayarladýðýnýz fýrýnda beþ dakika tutun. Eðer kaðýt üzerinde yaðlý bir leke kalmýþsa içerisine sabit yað katýlmýþtýr. Ancak alkol testini evde yapmanýz mümkün deðil.
