Ýzmir neden kaybetti, Dubai nasýl kazandý?

BIE'ye üye 165 ülke delegesinin oy kullandýðý seçimlerde Ýzmir'in neden kaybettiði sorgulanýyor. Ýzmir'in Expo yarýþýný Paris'te yakýndan takip ettim. Ýzmir'in EXPO'da ikinci kez elenmesiyle ilgili siyasi veya yerel argümanlarýn rolü tartýþýlýyor.

Türkiye Paris'te hükümetiyle yerel yönetimiyle iþ dünyasý ve sivil toplum örgütleriyle birlikte omuz omuza mücadele verdi. Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakaný Binali Yýldýrým, Saðlýk Bakaný Mehmet Müezzinoðlu ile Kültür ve Turizm Bakaný Ömer Çelik'in de katýldýðý 3 bakanla Paris'te delegelerle görüþtüler. Ýzmir Valisi Mustafa Toprak, Ýzmir Büyükþehir Belediye Baþkaný Aziz Kocaoðlu, Ýzmir Ýþ dünyasýnýn temsilcileri canla baþla çalýþtýlar. Ülke olarak önemli bir mücadele örneði sergiledik ama bu yetmedi. Þimdi neden kaybettiðimiz çeþitli boyutlarýyla tartýþýlýyor. Oylama sonucuyla ilgili çeþitli yorumlar yapýlýyor. Doðrusu konunun siyasi zemine çekilmesini yanlýþ buluyorum. Deniliyor ki, oylama da baþarýlý bir sonuç alýnmamasýnýn en önemli sebebi AK Partinin izlediði dýþ politikadýr. Her ülkenin dýþ politikasýnda bazý yanlýþ kararlar olabilir ama ben þunu kabul etmiyorum. Türkiye nötr bir ülke olsun geçmiþteki gibi suya sabuna dokunmasýn. Renksiz, þekilsiz ve etkisiz olsun. Geçmiþte ki gibi iyi kötü hiçbir yaraya merhem olmasýn. Bence o dönem artýk kapanmýþtýr. Tarih Türkiye'ye yeni roller vermiþtir. Türkiye gelecek yüz yýlýn tarihinde yer almanýn gereklerini yerine getirmek zorundadýr. Türkiye çevremizde ve bölgemizde yaþananlara sessiz kalamaz. Uluslar arasý olaylara müdahil olma þeklini, yöntemini elbette tartýþabiliriz. Ama Türkiye'nin nötr kalma lüksü yoktur. Bölgesel veya uluslar arasý bir iddianýz varsa elbette ki bu güç unsurunda sizden rahatsýz olanlar olacaktýr. Büyük güç veya bölgesel bir oyuncu olma noktasýnda iseniz etki tepki politikalarýna da hazýr olmanýz gerekir. Dünyanýn büyük güçleri veya sizden rahatsýz olanlar bu yolculukta baþarýsýz kýlmak için her türlü çabayý gösterecektir. Yeter ki güçlü ve zayýf noktalarýmýzý iyi belirleyelim ve rakiplerin o zayýf noktalardan çalýþmasýný önleyecek tedbirleri alalým. Bu durumu bir dýþ politika eksikliði olarak görmek ülkemize yapýlmýþ bir haksýzlýktýr. Konunun yerel ve genel siyaset malzemesi yapýlmasýný yanlýþ buluyorum. Bu konuda iç veya dýþ politikalarla doðrudan baðlantý kurulamaz. Bunu gücümüzü bir test olarak görmekte doðru deðil. Öyle deðerlendirilseydi bu yarýþý Rusya'nýn kazanmasý beklenirdi. Dolaysýyla faturayý hükümete kesme gayretleri yanlýþ bir deðerlendirmedir. Daha doðrusu olaya siyasi bir boyut katmadan tartýþmanýn daha saðlýklý bir sonuç getireceðini düþünüyorum.

SAÐDUYUYA ÝHTÝYAÇ VAR

Bu aþamada saðduyulu açýklamalara ihtiyaç var. Nitekim CHP Ýzmir Ýl Baþkaný Ali Engin, bu konuda son derece yerinde ve saðduyulu mesajlar verdi. Engin, "EXPO adaylýðýmýzýn baþýndan beri, hem yerelde, hem de genel de tüm dinamikler elinden geleni yaptý ve iyi niyetle çalýþtý. Bu süreçte, Büyükþehir belediyemizin, Hükümetin, Sivil Toplum Kuruluþlarýnýn birlik içinde çalýþmasý gerçekten önemliydi. Bu birlikteliðin ve uyumun bundan sonra da sürdürülmesi Ýzmir'e çok þeyler katacaktýr. Ýzmir'in elenmesinin ardýndan kimsenin suçlu aramamasý ve süregelen uyum sürecine darbe vurmamasý gerektiðine inanýyorum. Artýk sona eren bir yarýþ için kimse günah keçisi aramamalý ve bu konuda Ýzmir 'de gereksiz bir tartýþma baþlamamalýdýr" diyerek bir açýklama yaptý.

DUBAÝ NASIL KAZANDI?

Aslýnda biz Dubai ile yarýþmadýk. Biz Paris'te Ýngiltere ve Fransa ile yarýþtýk. BAE'nin Fransa'ya 4.5 milyar dolarlýk metro yatýrýmý verdiði, Ýngiltere ile de bu konuda özel çalýþtýðý ve her iki devletin Dubai için çalýþtýðý iddialarý yabana atýlmamalýdýr. Dubai olaya bütçesel olarak bakarken biz diplomasiyi öne çýkardýk. Bizim bir devlet geleneðimiz olduðu için bu tür eylemlerde biraz çekinceli davrandýk. Dubai EXPO için inanýlmaz bütçeler ayýrýrken üye ülke ve delegelerle parasal ve farklý ticari iliþkiler içine girdi. Sonuçta DUBAÝ bir yarýþmadan çok açýk artýrmanýn kazanan tarafý oldu.

ÝZMÝR NE KAZANDI?

Herþeyden önce Ýzmir'in tanýtýlmasýnda önemli kazanýmlar saðlandý. Ýzmir için özellikle plansa dahi yapýlamayacak derecede muazzam tanýtýmlar yapýldý. Yüzlerce ülke ile ticari iliþkilerin kapýsý açýldý. Uluslararasý alanda Ýzmir rüzgarý estirildi. Harita'da Ýzmir'in yerini bilmeyen insanlar Ýzmir'i tanýdý. Ýzmir konuþulur merak edilir bir þehir haline geldi. 164 ülke de adaylýk sürecinde yapýlan çalýþmalar hem Ýzmir'e hem de Türkiye'ye artý deðer kazandýrdý. Diðer taraftan EXPO nedeniyle Ýzmir'e yapýlmasý öngörülen yatýrýmlarýn da devam edeceði müjdesini UDH Binali Yýldýrým bizzat verdi. Dolayýsýyla Ýzmir elenmiþ olsa da adaylýk süreciyle çok þeyler kazanmýþtýr.

BÝE'NÝN GÜVENÝRLÝÐÝ VE TÜRKÝYE'NÝN ÜYELÝÐÝ SORGULANMALI

Son dönemlerde uluslar arasý organizasyonlarýn güvenirliði sorgulanmaya baþladý. Ne yazýk ki uluslar arasý organizasyonlarda artýk tamamen etki dýþý deðerler hakim olmaya baþladý. Ya oylama sistemi tamamen deðiþmeli yada Türkiye artýk üyeliðine son vermelidir. Türkiye BIE'ye üye ülke olarak son yapýlan oylamadan sonra bu üyeliðin devamýný mutlaka sorgulamalýdýr. Gerekirse tepki olarak üyeline son vermelidir. BIE artýk güvenilir bir kurum deðildir. BIE'nin baþýnda yer alan Genel sekreter Loscartoles Vicente Gonzalez Loscarteles'te etik dýþý faaliyetlerin baþýnda ki isimdir. Bu aþamadan sonra Genel sekreter de güvenirliðini yitirmiþtir.

Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakaný Binali Yýldýrým'da buna vurgu yaparak, "Burada bir þeye þahit olduk ki çalýþmak, dürüst çalýþmak yetmiyor. Bazý etik olmayan faaliyetler neticesinde maalesef Ýzmir yarýþ dýþý kaldý. Bundan sonra yapýlacak þey bu organizasyonlarýn seçim sistemleri ve usul esaslarýnýn çok daha saðlam ilkelere, evrensel kurallara baðlanmasý gerekir. Çünkü öncelikle BIE'nin çok daha þeffaf bir yapýya kavuþmasý gerekiyor” diyerek BÝE'ye olan güvensizliðini dile getirdi. Bence BIE artýk bu tür organizasyonlarda doðrudan açýk artýrma yaparsa daha dürüst davranmýþ olur.

ÖZELEÞTÝRÝ

Ortaya konulan argümanlar ne olursa olsun, elbette bu bizim öz eleþtiri yapmamýza mani deðildir. Eksikler var mýydý? Varsa ne tür hatalar yapýldý? Bunlar elbette ortaya konmalýdýr. Kendimizi sorgulamamýz gelecekte dahil olduðumuz uluslararasý yarýþlarda bize büyük bir güç kazandýracaktýr. Ýzmir Kalkýnma Ajansý Kalkýnma Kurulu Baþkaný Çolakoðlu: "Hazýrlýk aþamasýnda teknik bazý hatalar yapýldýðýna vurgu yapýyor. Esas olan bu hatalardan ders almak ve tekrarýna izin vermemektir. Ýzmir artýk suç ve suçlu aramaya odaklanmak yerine, yaþanan bu deneyim ve tanýtýmýn saðlayacaðý katkýlara odaklanmalýdýr.