Bir ülkenin kadýn bedenleri üzerinden kategorize edilmesi ne kadar üzücü bir talihsizlik. Ve düpedüz o ülkenin, o toplumun pek çok diðer özelliðini, hatta alameti farikasý olacak baþka pek çok niteliklerini, kadýn bedenlerine dair saplantý üzerinden sýfýrlayan, indirgemeci bir bakýþ açýsý.
Batý'nýn Doðu'ya bakýþý hep bu minvalde oldu. Nerval'in 'Doðu'ya Seyahat' adlý gezi kitabýnda sözgelimi, seyyah; çarþaflý kadýnlarýn giyim kuþamý ve toplumdaki görünürlükleri üzerinden bir Doðu resmi çizer ve Þark kadýnýný, örtünmeyle oluþan gizemi üzerinden, þuh ve davetkar bulduðunu zikreder. Rudyard Kipling içinse Asya ve Hint kadýnlarý; cahil, zavallý ve tiksinti uyandýrýcýdýr. Leydi Montegü'nün Ýstanbul'unda ise çarþaf ve peçe kadýnlarý, anonim hayata dahil eden bir vasýtadýr, bu resimden olumlu cümlelerle bahsetse de, onlar gibi olmamanýn avantajýyla yazdýðýndan da gayet emindir.
Ülkelere biçilmiþ modeller, ülkelere giydirilmiþ elbiseler vardýr...
Mesela; Afganistan dendiðinde ne 1979'da beri aralýksýz devam eden iþgal ve aðýr savaþ þartlarý, ne yoksulluk, açlýk, eðitimin imkansýzlaþmasý, ne de kamusal hizmetlere eriþimdeki feci sýkýntýlar gelmez yorumcularýn aklýna... Varsa yoksa orada sadece 'Burka' meselesi vardýr. Afgan kadýnlarý burkalarýný atsa çýkarsa, dünyanýn o aðýr yükü kalkacak, dünya rahat nefes alacaktýr sanki...
Ýran için de bu böyledir. Ne Ýran'daki Ýslam devriminin kurucu unsurlarý, ne zaman içinde statikleþen rejim sorunlarý deðil de, hatta Ýran edebiyatý, sinemasý da deðil, kadýnlarýnýn ne kadar hayatýn içinde olduklarý da deðil... Konuþulan sadece 'Çador''dur, Ýran dendiðinde. Sanki çadoru yýrtýp atsa Ýran kadýný, dünyanýn yüzü aðaracak, baþka derdi meselesi kalmayacak, gibidir...
Türkiye için de bu böyledir. 1968-2007 yýllarý arasýnda Ýslami tarzda giyinmek, yani ''Baþörtüsü' takmak lise, yüksekokul, devlet dairesi hatta özel sektörde bile yasaktý. Çünkü Cumhuriyetin ideal kadýn imgesi, örtülü bir beden üzerinden çizilmemiþti. Ýlkin geleneksel kýyafetleriyle köylü kadýnlar, ardýndan þehirlere inmiþ iþçi kadýnlar ve sonrasýnda ise tesettürlü kadýnlar, düþmanlaþtýrýlan olumsuz ikonlardý. Bunlar demodeydi, hatta elitler ve çaðdaþlýðý açýk kadýn bedeni üzerinden ezberlemiþ kesimler için, tiksinti uyandýran bedenlerdi...
Cezayir modernleþmesini en ince detaylarýyla didik didik eden Frantz Fanon, Fransýz kolonyalisterin Cezayir modernleþmesi projesinde kadýnlarý esas aldýklarýný söyler. Fransýz mösyöler Cezayir kadýnýný Fransýz okullarýnda eðitip, Fransýz kýzlarýnýn terbiye, görgü ve eðilimlerini onlara raptedebilirlerse, Cezayir'i dönüþtürebileceklerdir. Lakin buna baþlamalarý için önce yerli kadýnlarýn 'Hayýk' adlý geleneksel giysiden çýkmalarý gerekmektedir... Cezayir'in Fransa'nýn bir benzeri olabilmesi için milyonlarca Cezayirli feci þekilde öldürüldü, hayýklarýndan çýkarýlmak istenen binlerce Cezayirli kadýna tecavüz edildi. Modernleþmenin, modernleþmesi planlanan toplumlar için, ileri derecede bir sömürü düzeni içeriðiyle eþ deðer olduðunu anlamak için Cezayir yakýn tarihine bakmak yeter de artar bile...
Ýran'da iç çamaþýrýyla (külot-sütyen) yürüyen ve bu yürüyüþü büyük övgülerle alkýþlanan genç kadýna da bu baðlamda, cesaret ve özgürlük naralarýyla yaklaþmamýzýn imkaný yok... Çünkü burada kadýn bedeninin açýklýk deðil- çýplaklýk – üzerinden, anonim hale dönüþmesidir söz konusu olan. Rejimle ilgili muhalefetini çador giymeyerek veya saçlarýný açarak gösteren bir kadýnýn durumundan çok daha farklý buldum Ýranlý kýzýn çýplak yürüyüþünü. Hatta bu çýplaklýk, diðer muhalif kadýnlarýn muhalefetlerini de karartacak bir potansiyel taþýyor...
Bu videoya ve habere yorum yapanlarýn hepsi kýzýn cesareti üzerinden yorumlar getirmiþ... Bir kadýnýn yeterince cesur sayýlabilmesi için daha ne kadar soyunmasý, bedeninin hangi kýsýmlarýný daha sergilemesi gerekir? Bu soru çýplak ve modern beðeni standartlarýný saðlayan genç bir kadýn bedenini güya sýrf cesareti üzerinden alkýþlýyorlarmýþ gibi numara yapanlarýn maskesini düþürecek bir sorudur.
Bir kadýnýn sizin tarafýnýzdan cesur ve özgür kabul edilmesi için daha ne kadar soyunmasý gerekir?
