Genel olarak toplumda þiddeti, özelde kadýna yönelik þiddeti, daha özelde de kadýn cinayetlerini sýfýrlamak mümkün olmasa da miktar olarak azaltmak mümkün. Yalnýz bu azalma enflasyonun veya iþsizliðin azalabilmesi gibi gerçek bir dizi yapýsal tedbirin uzun süreli alýnabildiði zaman mümkün. Þiddete karþý sosyal medya söylemleri az miktarda etkili. Daha etkili ve uzun süreli siyasetlere ihtiyacýmýz var.
Kadýn cinayetlerini azaltabilmenin yollarýndan bir tanesi de “tehlikelilik düzeyini deðerlendirebilme becerisini” toplumsal düzeyde yaygýnlaþtýrmaktýr. Yapýsý itibariyle þiddete eðilimli olmayan, eþlerin karþýlýklý birbirini itip kalktýðý sýrada itme davranýþý gösteren bir erkekle; yapýsý þiddete eðilimli, þiddeti bir siyaset olarak kullanan erkeðin þiddet riski oldukça farklýdýr. Nasýl doðal afet risklerinde uyarý durumlarý ve alýnacak tedbirler derecelendirilerek farklý hale getirilirse, eþlerin (daha çok erkeðin) þiddet potansiyeli de ayýrt edilerek farklý önlemler alýnmalýdýr.
Yurt dýþýnda eþin tehlikelilik deðerlendirilmesinde kullanýlan iki ölçek var. Bunlardan birisi Jacquelyn C Campbell’in “Danger Assesment” (Tehlike Deðerlendirme) adlý ölçeðidir. Diðeri de “the British Columbia Institute on Family Violence” tarafýndan geliþtirilen ve SARA kýsaltmasýyla kullanýlan “Spousal Assault Risc Assesment” ölçeðidir. SARA’yý Türkçe’ye “Eþ Saldýrganlýk Riski Deðerlendirilmesi” olarak çevirebiliriz. Bildiðim kadarýyla Türkiye’ye bu iki ölçek çevrilmemiþtir. Veya gündelik kullanýmda bu türden bir ölçek bulunmamaktadýr.
Campbell’in ölçeði deðerlendirme yapýlan kiþinin profili ortaya konularak tehlikelilik düzeyi anlaþýlmaya çalýþýlýr. Ölçekte iki ayrý bölüm bulunur. Birinci bölümde beþ maddede, deðerlendirme yapýlan kiþinin bir yýl içinde nasýl bir þiddet türü gösterdiðine bakýlýr. Ýtme ve tokat atma, iz býrakýcý dövme, kemik kýrma, kafa yaralanmasý, silah kullanma tehdidi ve silah kullanma /silahla yaralanma gibi hafiften aðýra þiddet öyküsü hesaba katýlýr. Ýkinci bölümde 20 tane þiddet sorusuna evet veya hayýr cevabý verilmesi istenir. Bu sorularda kiþinin þiddet uygulama geçmiþi, silahý olup olmamasý, tehdit edip etmediði, suç kaydý, çalýþýp çalýþmadýðý, alkol ve madde kullaným problemi olup olmadýðý, kiþinin intihar giriþiminde bulunup bulunmadýðý, takip edip etmediði ve o kiþinin size zarar verme olasýlýðý ile ilgili tahmininiz vardýr.
SARA kiþinin genel suç öyküsünü deðerlendirerek baþlar. Ýkinci olarak kiþinin psikososyal profilini çýkarmaya çalýþýr. Bu profilde; iliþki problemlerinin olup olmadýðý, iþle ilgili problemlerin olup olmadýðý, kiþinin kendisinin bir suç maðduru olup olmadýðý, halen madde baðýmlýlýðý olup olmadýðý, kiþinin intihar veya adam öldürme düþüncelerinin olup olmadýðý, kiþin halen psikotik bir hastalýðýnýn olup olmadýðý, kiþilik bozukluðunun olup olmadýðý deðerlendirilir. Üçüncü kýsýmda ise kiþinin eþe karþý saldýrganlýk öyküsü deðerlendirir. Eþe karþý saldýrganlýk öyküsünde; daha önce fiziksel saldýrýlarý olup olmadýðý, kýskançlýðýnýn olup olmadýðý, daha önce eþe silah kullanýp kullanmadýðý, hukuki sýnýrlamalara uyup uymadýðý deðerlendirilir. Ölçeðin son bölümlerinde ise þu an için tehdit olup olmadýðýna bakýlarak toplam risk deðerlendirilmesi yapýlýr.
Sonuç olarak, Türkiye’nin eþler (veya eski eþler) arasý ölümcül þiddeti azaltmak için yapmasý gereken þeylerden biri de hem adli sistemde çalýþanlarýn hem sosyal hizmetler alanýnda çalýþanlarýn hem de geniþ kitlelerin, özellikle de þiddet riski altýnda olanlarýn tehlikelilik deðerlendirmesi yapabilme becerisi kazanmasýdýr.
