Ýþverenin, ayný iþyeri veya iþletmede çalýþan iþçilere, objektif ve haklý olmayan sebeplere dayanarak farklý iþlemde bulunmasý yasaktýr. Buna iþverenin eþit davranma borcu denilmektedir. Burada bahsedilen eþitlik, eþit durumda olan kiþiler arasýnda eþitliðin saðlanmasý olup elbette ki eðitim, yabancý dil, kurs-sertifika, tecrübe, liyakat gibi nedenlerle bazý farklýlýklar olabilmektedir.
Ýþveren, biyolojik veya iþin niteliðine iliþkin sebepler zorunlu kýlmadýkça, bir iþçiye, iþ sözleþmesinin yapýlmasýnda, þartlarýnýn oluþturulmasýnda, uygulanmasýnda ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doðrudan veya dolaylý farklý iþlem yapamaz. Ayný veya eþit deðerde bir iþ için cinsiyet nedeniyle daha düþük ücret kararlaþtýrýlamaz.
Ýþçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanmasý, daha düþük bir ücretin uygulanmasýný haklý kýlmaz.
Diðer bir deðiþle çalýþanýn kadýn olmasý daha düþük bir ücret ödenmesinin nedeni olamaz.
Kadýn ve erkekler için eþit deðerde iþ için eþit ücret ödenmesi, iþ deðerlendirmesi yapýlýrken kadýn ve erkekler için ayný ölçütlerin esas alýnmasý dolayýsýyla ücretlendirme koþul ve þartlarýnda cinsiyete dayalý her türlü ayrýmcýlýk düzenlemeler ile yasaklanmýþtýr.
Buna göre cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu düzenlemelerin uygulanmasý, ücretinde bir indirim yapýlmasý veya daha düþük ücret kararlaþtýrýlmasýný haklý kýlmayacaktýr (ÝþK. m.5/5).
Yine hamilelik durumunda da kadýn iþçinin daha hafif iþlerde çalýþtýrýlmasý durumunda ücretinde bir indireme gidilemeyecektir (ÝþK. m.74/4; Emz.Yön.,m.7/3).
Kadýnlarýn çalýþma hayatýnda eþit tutulmasý, ayrýmcýlýða tabi tutulmamasý gerekmektedir.
Ýþveren bazý özellikleri göz önünde tutarak ikramiye veya sosyal yardýmlarýn verilmesinde gruplandýrmalar yapabilir.
Ýkramiyeyi veya bazý sosyal yardýmlarý belirlemiþ olduðu gruplara verebilir. Örneðin sadece iþyerinde önemli sorumluluk taþýyan yöneticilere özel saðlýk sigortasý veya BES yaptýrabilir, aðýr ve tehlikeli iþlerde ya da gece çalýþanlara ek ödeme yapabilir, uzman ya da vasýflý iþçilere, belirli bir kýdeme veya yaþa ulaþmýþ olanlara, evlilere yahut belirli sayýda çocuðu olanlara bazý ek yardýmlar verebilir.
Ancak iþveren her ne kadar bu gibi gruplar oluþturmakta serbest ise de, bu gruplarýn oluþturulmasýnda keyfi davranamaz ve haklý nedenler olmadýkça ayný gruptaki iþçiler arasýnda ayrým yapamaz.
Diðer bir deyiþle kadýn veya erkek ayrýmý yapýlmadan ayný gruptaki kiþilere bu tür ek ödemelerin/sosyal yardýmlarýn verilmesi gerekir.
Ýþverenin bu þekilde çalýþanlarý arasýnda ayrýmcýlýk yaparsa iþçinin bu durumu ispat etmesi halinde iþçi, dört aya kadar ücreti tutarýndaki uygun bir tazminattan baþka yoksun býrakýldýðý haklarýný da talep edebilir.
Burada iþçinin dört aya kadar ücreti tutarýndaki (bu ücret çýplak ücret olup, prim, ikramiye ve diðer yan haklar burada dikkate alýnmadan hesaplama yapýlýr) eþit davranmama (ayrýmcýlýk) tazminatý isteyebilmesi için bir zarara uðramasýna da gerek bulunmamaktadýr. Ancak, iþçinin yoksun býrakýldýðý haklarýnýn içerisine ücret ve diðer yan haklarý da dahildir.
Ýþçinin salt kadýn olmasý nedeniyle terfi ettirilmemesi halinde, terfi ettirilmiþ olsa idi alabileceði haklarý da talep edilebilecektir.
