Bu yazýmýzda, kadýn sigortalýlara faydalý olacaðýný umduðumuz, iþ ve sosyal güvenlik konularýnda bilgi sunacaðýz.
1- Doðum yapan kadýn:
Doðum yapan kadýnýn 6 aya kadar ücretsiz izin kullanma hakký vardýr. 6 ay ücretsiz izin talebinin iþverence kabul edilmemesi halinde, bu gerekçeyle iþten ayrýlan kadýn sigortalý (O iþ yerinde en az bir yýl çalýþmasý varsa) kýdem tazminatýný alabilir.
4857 sayýlý yasanýn 74. Madde hükmüne göre;
“Kadýn iþçilerin doðumdan önce sekiz ve doðumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altý haftalýk süre için çalýþtýrýlmamalarý esastýr. Çoðul gebelik halinde doðumdan önce çalýþtýrýlmayacak sekiz haftalýk süreye iki hafta süre eklenir.
Ancak, saðlýk durumu uygun olduðu takdirde, doktorun onayý ile kadýn iþçi isterse doðumdan önceki üç haftaya kadar iþyerinde çalýþabilir. Bu durumda, kadýn iþçinin çalýþtýðý süreler doðum sonrasý sürelere eklenir. Ýsteði halinde kadýn iþçiye, on altý haftalýk sürenin tamamlanmasýndan veya çoðul gebelik halinde on sekiz haftalýk süreden sonra altý aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesabýnda dikkate alýnmaz.”
Görüldüðü üzere, söz konusu madde metninde ‘ücretsiz izin verilir’ hükmü vardýr. Bu ifade, iþveren açýsýndan iþçinin ücretsiz izin talebinin kabul edilmesi zorunluluðuna iþaret etmektedir.
Nitekim, Yargýtay 9. Hukuk Dairesi, doðum sonrasý 6 ay ücretsiz izin talebi iþverence kabul edilmemesi üzerine istifa eden kadýn iþçiye kýdem tazminatýnýn ödenmesi gerektiði, yönünde karar vermiþtir. (Yargýtay 9. Hukuk Dairesi 16.4.2012 tarih ve E.2010/5907, K.2012/13018 sayýlý Karar.)
2- Stajyer kadýn:
Sigortalýlýðý stajyer olarak çalýþmasý nedeniyle kýsa vadeli sigorta kollarýna tabi olarak tescil edilmiþ kadýn sigortalýlar daha sonra doðum borçlanmasý yapma hakký elde etmektedirler. Ayrýca ileride sigortalý bir iþe girmeleri halinde sigorta baþlangýç tarihleri doðum borçlanmasý yaptýklarý süreler kadar geriye doðru çekilerek tespit edilmektedir.
Örnek; 3.4.1996 tarihinde stajyer olarak çalýþmasý nedeniyle sigortalýlýðý tescil edilmiþ ve adýna kýsa vadeli sigorta kollarý primi bildirilmiþ olan kadýn sigortalý 12.12. 1997 tarihinde yapmýþ olduðu doðum nedeniyle 5510 sayýlý kanunun 4. maddesinin 1. Fýkrasýnýn (a) bendi statüsünde borçlanma yapabilecektir. Bu sigortalýnýn 18.1.2000 tarihinde de ilk defa uzun vadeli sigorta kollarýna tabi olarak bir iþe girdiði varsayýldýðýnda sigortalýlýk süresi baþlangýcý 18.1.2000 tarihinden geriye doðru borçlandýðý süre kadar gidilerek tespit edilecektir.
3- Evde çalýþan kadýn:
Evde imal ettikleri ürünleri iþyeri açmaksýzýn satan kadýnlar daha az sigorta primi ödeyerek emekli olabilir.
Kimler yararlanabilir?
5510 sayýlý Kanunun geçici 16. maddesinin üçüncü fýkrasýnda 1.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere yapýlan düzenlemeyle 193 sayýlý Kanunun 9. maddesinin birinci fýkrasýnýn (6) numaralý bendi ile evlerde kullanýlan dikiþ, nakýþ, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dýþarýdan iþçi almamak þartýyla; oturduklarý evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarþaf, çorap, halý, kilim, dokuma mamulleri, kýrpýntý deriden üretilen mamuller, örgü, dantel, her nevi nakýþ iþleri ve turistik eþya, hasýr, sepet, süpürge, paspas, fýrça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk iþleme, týð örgü iþleri, ip ve urganlarý, tarhana, eriþte, mantý gibi ürünleri iþyeri açmaksýzýn satanlardan bu ürünleri, pazar takibi suretiyle satýlmasý ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayýsýyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanlarýn düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayýr ile kamu kurum ve kuruluþlarýnca geçici olarak belirlenen yerlerde satanlardan herhangi bir iþverene tabi olmaksýzýn sürekli ve kazanç getirici nitelikte yaptýklarýný vergi dairelerinden alacaklarý yazýlar ile tespit ettiren kadýn isteðe baðlý sigortalýlar, primlerini daha az ödeyeceklerdir.
Ne kadar az ödeyecekler?
2016 yýlý aylýk brüt asgari ücret: 1.647 TL. Günlük 54.90 TL
Evde üretim yapan kadýn sigortalýnýn 2016 yýlýnda ödeyeceði aylýk prim
54.90TL x 23 gün x yüzde 32: 404.06 TL
Anlaþýlacaðý üzere, evde üretim yapan kadýn sigortalýlar 2016 yýlýnda her ay 23 gün üzerinden prim ödeyerek, her ay 30 gün prim ödemiþ gibi sigortalý hizmet kazanacaklardýr. Takip eden yýllarda 23 güne her yýl 1 gün ilave edilerek aylýk prim hesaplanacaktýr. Buna göre, evde üretim yapan kadýn sigortalýlarýn 2016 yýlýndan 2022 yýlý sonuna kadar daha az prim ödeme avantajlarý olacaktýr.
