Irak'taki ABD iþgali birçok problemi de beraberinde getirdi.
Irak'ta kurgulanan anayasa süreci dini ve etnik ayrýþmayý artýrdý. Irak anayasasý acayip bir karmaþa getirdi. Ülkenin Cumhurbaþkanlýðý koltuðu Kürtlere, Baþbakanlýk koltuðu Þiilere ve Meclis Baþkanlýðý koltuðu Arap Sünnilere tahsis edilmiþ durumda.
Adýna demokrasi denilen bu acayip Irak modeli ülkeye huzur vermediði gibi ayrýþmayý da derinleþtirmekte. Anayasada Türkmen nüfusun göz ardý edilmesi ise baþlý baþýna bir problem olarak karþýmýzda duruyor ve bizi rahatsýz ediyor.
14 Temmuz 1959'da yaþanan Türkmen katliamýnýn arka planýnda da bölgenin demografisini deðiþtirmek ve Türk varlýðýný yok etmekti. O günlerde "Kerkük Türktür Türk Kalacaktýr" sloganý hafýzlara yerleþmiþti.
ABD iþgali sonrasý bölgede KDP'nin ayrýmcýlýðýna maruz kalan Kerküklüler daha sonrasýnda da DEAÞ (2014-2017) vandalizmine maruz kalmýþtý.
2017'de Baðdat yönetimi müdahale etmiþ ve bölgesel yönetimin planladýðý referandum engellenmiþti. Ankara-Baðdat arasýnda iniþli çýkýþlý bir iliþki olsa da Türkiye'nin kýrmýzý çizgileri Irak merkezi hükümetince biliniyordu.
Ankara, Kerkük'le Erbil ve Süleymaniye'nin kardeþ olduðuna inanarak, bölgesel iþbirliðini geliþtirmek için büyük çaba harcarken, bugünlerde bölgenin barut fýçýsýna döndüðünü de görmek zorundayýz.
Yakýn zamanda yapýlmasý planlanan yerel seçim için KDP'nin bürolarýnýn açýlacaðýnýn ilan edilmesi Kerkük'te gerilime sebep oldu. Türkmen temsilciler taþýma seçmenle demografik yapýya müdahale edilmesinden endiþeli.
Irak'ta KDP ve IKYB arasýndaki çýkar çatýþmalarý, Þii gruplar arasýndaki çekiþmeler ve Sünni Araplarýn sistem dýþý pozisyonlarý çok boyutlu sorunlar doðurmakta. ABD iþgalinden sonra ülkede artan Ýran etkisi þaþýrtýcý gelebilir. Arap Birliði'nin ise bu dengesizliðe karþý tavrý olduðunu biliyoruz.
Ýstikrarsýzlaþtýrýlmýþ bir Irak'ýn Ýran-Suriye arasýndaki geçiþe sebep olduðunu, terör örgütlerinin uyuþturucu trafiðinde lojistik üssü olarak kullanýldýðýný biliyoruz.
Kalkýnma Yolu...
Irak ve Türkiye arasýndaki iliþkiyi saðlamlaþtýracak Kalkýnma Yolu Projesi 2023 Mayýs ayýnda ilan edilmiþti. Basra Körfezi'ndeki Büyük Faw Limaný'ndan baþlayýp Irak'ýn kuzeyine doðru devam ederek Türkiye'ye ulaþacak projenin 1200 kilometre uzunluðunda demir yolu ve kara yolu altyapýsýný içermesi planlanýyor. Bu projenin Basra, Baðdat ve Musul'u de içeren bir güzergahý takip ederek Türkiye'deki demir yolu aðýna baðlanmasý hedefleniyor. Mersin limaný üzerinden dünyaya sevkiyatýn da kolaylaþacaðýný unutmayalým.
ÝRAM Center Analisti Müþtak El-Hýlo, projenin karþýlaþtýðý zorluklarý etraflýca özetliyor: ABD-Çin rekabeti, Rusya'nýn Avrupa gaz piyasasýný kaybetmeye karþý çýkmasý, Ýran'ýn demir yolunu Basra'ya baðlama ve Suriye'ye ulaþmak için kullanma konusundaki ýsrarý, Süveyþ Kanalý'na olan ihtiyacýn azalmasý nedeniyle Mýsýr'ýn sýkýntý çekmesi, Kuveyt Büyük Mübarek Limaný'nýn inþaatýna baþladýðý dönemde Irak'ýn Kuveyt'in demir yolu hattýný hiçbir þekilde Basra'ya baðlamayý kabul etmemesi ve beraberinde 2020 yýlýnda inþaatýn yarýda kalmasý, Dubai'deki Cebel Ali ile Ýran limanlarýna olan talebin azalmasý; söz konusu projenin önündeki en önemli dýþ zorluklardandýr. Yukarýda sayýlan dýþ zorluklara ek olarak yönetimde yolsuzluk, Irak hükûmetinin IKBY ile anlaþmazlýklarý, PKK ve DEAÞ gibi terör örgütlerinin varlýðý olmak üzere söz konusu rotayý tehdit edecek birkaç problem de projenin karþý karþýya kaldýðý en önemli iç sorunlardandýr. (Bkz. www.iramcenter.org)
Projenin saðlayacaðý fýrsatlar ise saymakla bitmiyor. Irak, Ürdün, Suriye ve Türkiye için ekonomik katkýlarý çok yüksek. Hýzlý tren hattý ve otoyolu kapsayan proje ayný zamanda petrol ve gaz nakil hattý özelliði de de taþýyacak.
Kalkýnma Yolu'nun önünde terör örgütleri bulunmakta ancak bu projeler beraberinde istikrarlý alanlar da oluþturacaktýr. Kerkük'te yaþanabilecek hadiseler Kalkýnma Yolu'nu durdurmak isteyen ülkelerin operasyonlarý olacaktýr elbette.
Türk Dýþiþleri Bakaný Fidan'ýn Irak'ta yaptýðý görüþmelerde terör, petrol, ticaret hacmi ve su gibi baþlýklar da gündemdeydi. Türkiye Irak'ýn istikrarýný önemseyen tek ülke durumunda. Ancak bölgedeki terörün son bulmasý ve Kerkük Türklerinin huzuru da Ankara'nýn kýrmýzý çizgileri arasýnda.
