Saðlýk Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanan kamu spotlarý ile geliþigüzel bir þekilde pazarlanan bazý bitkisel ürünlerin taþýdýðý riskler hakkýnda halkýmýzbilinçlendirilmeye çalýþýlýyor. Sanatçý Hülya Koçyiðit -bir uzman olarak!- “Takviye edici gýdalarýn” ilaç olmadýðýný, sadece beslenmeyi desteklemek için kullanýlabileceðini ifade ediyor.
Uzman, akademik unvanlý ya da hekim, bazý kiþiler tarafýndan kiralanan televizyon satýþ kanallarýnda ve saðlýk programlarýnda tüm hastalýklara karþý etkili olarak sorumsuzca pazarlanan ve internet veya telefon sipariþiyle kapýya kadar teslim edilen bu ürünlerin saçtýðý tehlikeler konusunda halkýn bilinçlendirilmesi þüphesiz önemli. Ancak bu spotlarda bu tip ürünler için kullanýlan 'bitkisel ürün' ifadesiyle insanlar büyük bir yanýlgýya düþürülüyor. Uluslararasý kalite ve kurallara uygun olarak bitki çaylarý ve besin desteði ürünlerini üreten firmalar da zan altýnda býrakýlýyor.
Ýþin ilginç tarafý, Saðlýk Bakanlýðý Ýlaç ve Týbbi Cihaz Kurumu içerisinde yer alan ilaç komisyonlarý tarafýndan ruhsatlanan çok sayýda bitkisel ürün bulunuyor; ginkgo, ginseng, mübarek diken, sinameki, vd. Bu durumda kendi kurumu tarafýndan satýþýna onay verilen bu bitkisel ürünler de mi 'tehlikeli'dir?
KONTROL DIÞI SATIÞA DÝKKAT!
Kamu spotlarýnda rol alan 'bitkisel ürün maðdurlarý'nýn tümü söz konusu ürünleri internet ya da sözde uzman þifacýlardan satýn alarak kullanmýþ. Yani Saðlýk Bakanlýðý veya Tarým Bakanlýðý ya da diðer resmi otoriteler tarafýndan -her nasýlsa!- bir türlü denetleyemeyen bitkisel ürünler. Kontrol dýþý bu tip ürünler (zayýflama ve cinsel destek ürünleri) içine katýlan kimyasal maddelerin ya da yanlýþ/kalitesiz bitki ya da özütlerin yol açtýðý ölümlerin bir kýsmý basýna da yansýyor. Burada risk bitkiden deðil, içine ilave edilen kimyasal maddelerden kaynaklanýyor. Bu durumda Saðlýk Bakanlýðý ve Tarým Bakanlýðý'nýn vatandaþlarýn saðlýðýný korumak için yürütmekle yükümlü olduðu etkin denetim görevini yerine getiremediði sonucu ortaya çýkmaktadýr. Her iki kurum da etkin önlemler alýnmasýný saðlamak yerine, tüm bitkisel ürünleri haksýz bir þekilde karalayarak sorumluluðu üzerlerinden atmaya çalýþmaktadýr.
Görülen odur ki kamu spotu olarak halkýmýzýn dikkatini çekmek üzere 'iyi niyetle' hazýrlanan bu yayýnlarda bir 'kurgulama hatasý' var. Aslýnda burada kasdedilen bitkisel ürünlerin internet ya da diðer kontrol dýþý kaynaklardan satýþý yapýlan ürünler olduðu daha net bir þekilde ortaya konulmalýydý.
Binlerce yýldýr olduðu gibi günümüzde de bitkilerde fotosentez sonucu meydana gelen çeþitli yapýlardaki maddelerden insan saðlýðýnýn korunmasý ve hastalýklarýn tedavisinde yararlanýlýyor. Günümüzde tedavide kullanýlan mevcut ilaçlarýn yüzde 60-70 kadarýnýn bitkilerden elde edilen maddeler veya bu maddelere benzetilerek sentezlenen türevlerinden oluþtuðu bildiriliyor. O halde bitkilerin insan saðlýðý bakýmýndan önemi yadsýnamaz. Dolayýsýyla, bitkisel ürünleri etkisiz olarak tanýmlamak ya da etiketlemek son derece yanlýþ bir deðerlendirme.
KÝMYASAL MADDE KATILABÝLÝYOR
Dünya Saðlýk Örgütü bitkisel ürünleri “Bitkilerin kök, çiçek, yaprak, tohum gibi kýsýmlarý veya bitkilerden bir iþlem sonucu elde edilen reçine, sabit yað, uçucu yað gibi madde ya da bitkilerden çözücüler yardýmýyla ile hazýrlanan özütleri” olarak tanýmlýyor. Ancak güncel ilaç kavramý içerisinde bitkisel ürünlerin herhangi bir analize tabi tutulmadan uygulanmasý kabul edilemez. Bunun nedenlerini þu þekilde sýralayabiliriz:
Yeterli etkili içerik: Bitkilerin içeriði çeþitli etkenlere göre önemli ölçüde deðiþiklik gösterebiliyor. Yeterli etkili içerik taþýmamasý durumunda tedavi gerçekleþemeyeceðinden hastanýn yaþamý riske atýlýyor.
Yanlýþ bitkilerin kullanýlmasý sonucu ortaya çýkan riskler.
Kirliliklere baðlý riskler: Tarým ve veteriner ilaçlarý, çevresel atýklar, aðýr metal vb.
Bildirim dýþý içerik: Ürün ambalajýnda belirtilmeden ilave edilen kuvvetli etkili kimyasal maddeler vb.
Görüldüðü gibi aslýnda 'bitkisel ürünlerde' insan hayatýný riske atan etkenler bitkinin kendisi deðil içerisine bildirim dýþý katýlan kimyasal maddeler; bozuk, yanlýþ ve kalitesiz bitkisel materyallerdir. Bu bakýmdan bitkisel ürünlerin içerisinde bu gibi etkenlerin analizi yapýlmadan pazarlanmasý insan hayatý bakýmýndan ciddi riskler oluþturabiliyor. Bütün bu sorunlar etkin bir analiz ve denetim mekanizmasýyla rahatlýkla çözümlenebilir. Bitkisel ilaçlara gönül vermiþ bir akademisyen olarak gönlümde yatan budur. Bir vatandaþ olarak ise devletimin bu tip risklere karþý beni korumasý beklentimdir.
