Geçen hafta kan lipit deðerleri üzerinde sarýmsaðýn etkisini deðerlendiren bir çalýþmayý incelemiþtik. Ayný amaçla yararlý olabilecek bir baþka seçenek ise karabamya çiçeði. Aslýnda bitkisel çay tüketicileri bu bitkiyi bamya çiçeði olarak yakýndan tanýyor. Bitki çaylarýna, demlendiðinde kýrmýzýmsý renk vermek için ilave ediliyor. Ancak ilave edilen bu bitkinin sebze olarak bildiðimiz, tükettiðimiz bamya deðil; yani verilen bu isim yanlýþ. Doðrusu bamyanýn bir baþka türü olan Hibiscus Sabdariffa bitkisinin kýrmýzý renkli etli yapýsý olan çanak yapraklarý.
Ülkemizde yetiþmiyor; Senegal, Sudan gibi Afrika ülkelerinden getirtiliyor. Bitki, Ýslam ülkelerinde aktarlarda Arapça adýyla, ‘karkadeh’ olarak biliniyor. Meþrubatlar, þekerlemeler, reçeller vd. besinlerde renklendirici olarak yüzlerce yýldýr kullanýlýyor. Dolayýsýyla da Türkçe bir isimlendirmesi bulunmadýðýndan bu þekilde yanlýþ isimlendirme yapýlmýþ. Karýþýklýðý önlemek için ‘Karabamya’ denilmesi daha doðru olacak.
Karabamya çiçeði yüksek prosiyanidin ve antosiyanin içeriðiyle mükemmel bir antioksidan kaynaðý. Dolayýsýyla da bilhassa kalp ve damar hastalýklarýnda önemli iþlevleri bulunuyor. Bilimsel araþtýrmalar da etkinliðini ortaya koyuyor. Bu konuda yeni yayýmlanan bir klinik araþtýrma sonuçlarýndan bahsetmek istiyorum.
DÝYET PROGRAMI DA UYGULANMIÞ
Dislipidemi, sýklýkla obez bireylerde görülen ve yüksek kalp-damar hastalýðý riskiyle iliþkilendirilen bir saðlýk sorunu. Çalýþma; bilimsel tasarýma uygun olarak 12-18 yaþlarý arasýnda obez 90 ergen (her iki cinsiyette) üzerinde Ýran’da Isfahan Kardiyovasküler Araþtýrma Enstitüsü’nde yürütülmüþ. Batý dünyasýnda klinik ve deney hayvaný araþtýrmalarý üzerinde sýký denetim ve kýsýtlamalar nedeniyle son yýllarda Ýran gibi ülkelerde yürütülen klinik araþtýrma sonuçlarý önemli bilgi akýþý saðlýyor. Batýlý ilaç firmalarý ve araþmacýlar da bazý klinik araþtýrmalarýný bu ülkelerde yürütüyor.
Araþtýrmaya serum trigliserit, total kolesterol, LDL, HDL seviyeleri normal deðerlerin dýþýnda olan, sigara ve alkol kullanmayan; lipit seviyesi üzerinde etkisi olabilecek ilaç ve hormon preparatlarý kullanmayan; diyabetli, tiroit ve diðer organ yetmezliði bulunmayan bireyler alýnmýþ. Dört hafta süresince 43 kiþilik deney grubuna günde 6 gram standart karabamya tozu, 47 kiþilik kontrol grubuna ise benzer görünüþte etkisiz (plasebo) bir ürün verilmiþ. Çalýþma süresince gönüllülere diyetisyen tarafýndan hazýrlanan diyet programý uygulanmýþ. Araþtýrmaya katýlanlarýn kan lipit deðerleri çalýþmanýn baþlangýcýnda ve süre sonunda ölçülmüþ.
GÜNDE BÝRKAÇ KEZ ‘ÇAY’I ÝÇÝLMELÝ
Yapýlan ölçümlerde kan lipit deðerlerinin istatiksel olarak belirgin bir þekilde düþtüðü gözlemlenmiþ; ortalama olarak total kolesterol deðeri 186’dan 176’ya (mg/dl), trigliserit deriþimi 146’dan 134’e, LDL-kolesterol 119’den 103’e düþmüþ. Buna karþýlýk etkisiz ilaç verilen grupta herhangi bir deðiþim gözlemlenmemiþ. Ancak karabamya çiçeklerinin buruk aromasýný veren yüksek prosiyanidin içeriði nedeniyle karabamya verilen grupta geçici kabýzlýk þikayeti bildiriliyor. Bu çalýþmada karabamya çiçeði günde 6 gram gibi yüksek oranda kullanýlmýþ ancak karabamya ile hazýrlanmýþ çayýn günde birkaç kez içilmesi de olumlu etki görülmesi bakýmýndan yararlý olabilir.
