Vahþi sanayileþmeyle ona paralel olarak büyüyen vahþi kapitalizmin dünyaya ve insanlýða yönelik olarak gerçekleþtirdiði tüm eylemleri; 'talan' olarak deðerlendiriyor çoðu akademisyen.
Üretimin artmasý, sanayileþmeyi çoðaltýrken, endüstri sektörleri, çevreyi, çevreye baðlý tüm yaþam zincirlerini geri dönüþümsüz bir olumsuzlukta etkilemiþtir çünkü. Ýlk baþta; üretim, tüketim, iþçiler, iþçi haklarý gibi konular, mali açýdan çoðalmayý, ekonominin, hukukun, politikanýn hýzla dönen çarklarý anlamýna geliyordu, zenginleþme ve büyüme demekti bu... Daha çok makine, daha çok iþçi, daha fazla üretim, daha fazla ve çok çeþitli tüketim derken, atmosferi, denizleri, akarsularý, aðaçlarý, bitki florasýný, hayvan habitatýný deðiþtiren bozan, bir ucu iklim dengesizliðinden, küresel ýsýnmaya, diðer ucu su ve enerji krizine dayanan bir bitiriþin acýklý öyküsünü hep birlikte yaþýyoruz...
Güneþten gelen zararlý ýþýnlarýn süzülerek sadece faydalý ýþýnlarýn dünyaya ulaþmasýný saðlayan atmosferimiz, vahþi sanayileþme yüzünden zarar gördükçe, filtreleme özelliðini maalesef kaybetmektedir. Bu durumda güneþten gelen zararlý ýþýnlar, dünyaya zahmetsizce ulaþýr. Ortaya çýkan bu durum 'sera etkisi' olarak adlandýrýlýr. Sera gazlarý atmosferde ýsýyý ve kýzýlötesi ýþýnlarý absorbe ettikleri için, gezegenimizin normalin üzerinde ýsýnmasýný saðlarlar. Sera etkisinden sorumlu ana gazlar arasýnda; karbondioksit, metan, nitröz oksit, su buharý ve florlu gazlar bulunur. Bu gazlarýn belirli bir limitten sonra hayati tehlike yarattýðýný adým adým tecrübe ediyoruz.
Lakin bugün küresel ýsýnmayý, klimatik denge bozukluðunu, soyu tükenen canlýlarý konuþurken, sadece sonuçlar üzerine odaklanýyoruz. Asýl hesap sormamýz gerekenler; bu aðýr sonucu tüm insanlýðýn ve gezegenin üstüne yýkanlar deðil midir? Zehirli sera gazý salýnýmý yüzünden atmosferde açýlan devasa delikler, güneþ ýþýklarýnýn kontrolsüz ve bariyersiz bir þekilde yeryüzüne çarpmasý ve artan kanser hastalýklarý baðlantýsýný, eriyen buzullarý, radikal iklim deðiþikliklerini, yok olan bitki ve hayvan gruplarýný, bu sonuç hakkýnda en çok sorumluluðu olanlarla konuþmamýz gerekmiyor mu? Dünyaya bu aðýr bedeli ödeterek zenginleþmiþ uluslar, bugün çevreciliðin öncülüðünü yapýyorlar. Veya çevrecilik görüntüsü altýnda yeni bir hegemonya modeli geliþtiriyorlar.
2021'de yapýlan araþtýrmalara göre sera gazý salýnýmýnýn en yüksek olduðu sektör imalat sanayisiydi. Isýnma meselesi de sera gazý salýnýmýnýn önemli bir baþlýðýydý...
Bir diðer önemli baþlýk ise hane halkýnýn tüketimiyle ilgilidir ki, bu baþlýk en az imalat sanayi kadar, en az ýsýnma ihtiyacýný karþýlayan devasa sektörler kadar önemli bir baþlýktý. Bilinçsiz tüketimle, tüketim çýlgýnlýðýyla yakýndan ilgili bir gezegen tahribatý ile karþý karþýyayýz. Tabiri caizse dünyanýn kalbine indirmiþiz...
Ýnsanlýk, kontrolsüz sanayileþmeyle, kapitalizmle, ilerleme ve büyüme gibi kavramlarla hakikaten yüzleþmedikten sonra, küresel ýsýnma ile ilgili olarak alýnacak tedbirler sadece yeni eþitsizlikler çýkartmaya yarayabilir. Söz gelimi, yoksul toplumlarýn, geleneksel yöntemlerle hayatlarýný idame ettirmeye çalýþan kesimlerin, daha sýký þekilde kontrol edildiði, hatta küresel ýsýnmanýn sebebi olarak lanse edilebileceði bir durum, tamamen adaletsizlik olacaktýr. Veya tüm çevre tedbirleri, zenginler zengin olduktan sonra alýndýðý için, yoksullarýn yoksulluðunu devam ettirmek adýna çýkartýlmýþ yeni bir piramit mi olacaðý cidden tartýþýlýyor. Varsýl toplumlarýn kontrol dýþý hayat tarzýný, modayý, tüketim trendlerini, istedikleri gibi devam ettirebilecekleri gibi bir endiþeyi milyonlarca insan taþýyor. Malum 'how much money - how much life' denklemi üzerine kurulmuþ bir hayat, hayatý para ile ölçen bir bakýþ açýsý, 'ne kadar para- o kadar hayat' diyen toplumlar var... Onlarýn karbon ayak izi nasýl ölçülecek?
Söz gelimi, tarýmla veya hayvancýlýkla uðraþan insanlar ne yapacaklar? Karbon ayak izleri takip edilerek aðýr vergilerle mi cezalandýrýlacaklar mesela... Zaten ciddi çýkmazlar yaþadýðýmýz ve genç emekçilerin asla yönelmek istemediði bu sektörlerin sonu ne olacak?
Bu konuda adaletsiz sonuçlara gidilmemeli. Karbon ayak izinin vergilendirileceðine dair iþittiðimiz haber, tüm çevreci duruþuma raðmen beni de endiþelendirdi...
