Son yýllarda esnafýn, tüccarýn, iþadamlarýnýn en büyük sýkýntýlarýndan birini de karþýlýksýz çek ve buna baðlý olarak zincirleme yaþanan zorluklar oluþturmaktaydý.
Öyle ki bazý þirketlerin elinde on milyonlarca liralýk karþýlýksýz çek bulunmasýna raðmen, ciddi ekonomik sýkýntýlar yaþamaktaydý.
Ýþte iþ dünyasýnýn, TOBB, Ýstanbul Ticaret Odasý, Ýstanbul sanayi Odasý ve diðer odalarýn talepleri neticesinde, 6728 sayýlý Yatýrým Ortamýnýn Ýyileþtirilmesi Amacýyla Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanunla çek yasasýnda piyasalara güven verecek ve uygulamada yaþanan sýkýntýlarý çözecek bir model geliþtirildi.
Üzerinde yazýlý bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazýnda, çekle ilgili olarak ‘karþýlýksýzdýr’ iþlemi yapýlmasýna sebebiyet veren kiþi hakkýnda, hamilin þikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeþyüz güne kadar adli para cezasýna hükmolunacak. Verilen adli para cezalarýnýn ödenmemesi durumunda, bu ceza, kamuya yararlý bir iþte çalýþtýrma kararý verilmeksizin doðrudan hapis cezasýna çevrilecek.
Ancak, hükmedilecek adli para cezasý; çek bedelinin karþýlýksýz kalan miktarý, çekin üzerinde yazýlý bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren iþleyecek ticari iþlerde temerrüt faizi oraný üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargýlama gideri toplamýndan az olamayacak.
Mahkeme ayrýca, çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðýna; bu yasaðýn bulunmasý hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðýnýn devamýna hükmedecek.
Yargýlama sýrasýnda da re’sen mahkeme tarafýndan koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðýna karar verilecek.
Çek yasaðý
Çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðý, çek hesabý sahibi gerçek veya tüzel kiþi, bu tüzel kiþi adýna çek keþide edenler ve karþýlýksýz çekin bir sermaye þirketi adýna düzenlenmesi durumunda ayrýca yönetim organý ile ticaret siciline tescil edilen þirket yetkilileri hakkýnda uygulanacak.
Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðý kararlarýna karþý yapýlan itirazlar bakýmýndan Ýcra ve Ýflas Kanununa göre deðerlendirilecek, bu suçtan dolayý açýlan davalar icra mahkemesinde görülecek. Bu davalar çekin tahsili için bankaya ibraz edildiði veya çek hesabýnýn açýldýðý banka þubesinin bulunduðu yer ya da hesap sahibinin yahut þikâyetçinin yerleþim yeri mahkemesinde görülecek.
Çek karþýlýðýný ilgili banka hesabýnda bulundurmakla yükümlü olan kiþi, çek hesabý sahibidir. Çek hesabý sahibinin tüzel kiþi olmasý hâlinde, bu tüzel kiþinin mali iþlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organýnýn üyesi, böyle bir belirleme yapýlmamýþsa yönetim organýný oluþturan gerçek kiþi veya kiþiler, çek karþýlýðýný ilgili banka hesabýnda bulundurmakla yükümlü olacak.
Çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðý kararý verilenler, yasaklýlýklarý süresince sermaye þirketlerinin yönetim organlarýnda görev alamayacaklar. Ancak, hakkýnda yasaklama kararý verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam edecek.
Çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðý kararýna iliþkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandýktan sonra, Adalet Bakanlýðý Ulusal Yargý Aðý Biliþim Sistemi (UYAP) aracýlýðýyla MERSÝS ile Risk Merkezine elektronik ortamda bildirilecek. Hakkýnda çek hesabý açma yasaðý kararý verilen kiþiler, Risk Merkezi tarafýndan bankalara bildirilir. Bu bildirimler ile bankalara yapýlacak duyurulara iliþkin esas ve usuller, Adalet Bakanlýðý’nýn uygun görüþü alýnarak Risk Merkezi tarafýndan belirlenecek.
Karþýlýksýz kalan bir çekle ilgili olarak yapýlan yargýlama neticesinde mahkeme tarafýndan beraat, ceza verilmesine yer olmadýðý, davanýn düþmesi veya davanýn reddine karar verilmesi hâlinde, ayný kararda, çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðýnýn kaldýrýlmasýna karar verilecek. Çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðýnýn kaldýrýlmasýna iliþkin kararlarýn kesinleþmesi üzerine, bu kararlar, MERSÝS ile Risk Merkezine sekizinci fýkradaki usullere göre bildirilir ve ilan olunacak.
Üzerinde yazýlý bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazýnda, çekle ilgili olarak ‘karþýlýksýzdýr’ iþlemi yapýlmasý halinde, ön ödeme, uzlaþma ve hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasýna iliþkin hükümler uygulanmayacak.
Bir sonraki yazýmýzda da etkin piþmanlýk ve çek düzenleme ve çek hesabý açma yasaðýnýn kaldýrýlmasý ve karekod konusunu ele alacaðýz.
