Amerikan Genelkurmay Baþkaný General Martin Dempsey, geçen hafta Harvard Üniversitesi’ndeydi. Siyaset Bilimleri okulu Kennedy School of Government’ta konuþma yaptý. Soru-cevap kýsmýnda bir Türk öðrenci Irak’ýn geleceði hakkýnda soru sordu.
ABD Genelkurmay Baþkaný bir Türk öðrenci ile karþýlaþmaktan memnuniyetini dile getirdikten sonra ‘Tamam sorunu yanýtlayacaðým, ama önce ben sana birþey sorayým’ diye müthiþ stratejik bir sorgulama yaptý. General bu vesileyle, kafasýnda taþýdýðý çok kritik bir soruya cevap aradýðýný ima etti. Hatta -Kartýmý vereyim, cevabýn varsa beni ara- diye vurgu yaptý... ABD Genelkurmay Baþkaný acilen stratejik cevap arýyor. Ve Generalin kafasýndaki soru þu: Ortadoðu’da bundan sonra bir Þii, bir de Sünni kuþak-eksen oluþursa, bu durum bölgede ve dünyada istikrar mý yaratýr, yoksa daha fazla istikrarsýzlýk mý yaratýr? Hatta ABD Genelkurmay Baþkaný, bu soruya cevabýn, Ýran’a olan bakýþýný da etkileyeceðini söyledi.
Bunlar son derece ilginç açýlar ve ABD Genelkurmay Baþkanýnýn en önemli ve öncelikli meselesi üzerine ipucu veriyor. Ayrýca da soruya verilecek cevap, doðrudan Türkiye’yi ilgilendiriyor.
Baþa dönersek: General Dempsey, Türk öðrenciye önce þu tabloyu çizdi:
- Esad eninde sonunda Suriye’de iktidardan düþecek.
- Muhtemelen, tercih ettiðimizden daha uzun süre dayanacak, ancak öyle baský yöntemleri kullandý ki, günleri sayýlýdýr.
- Esad bu yöntemlerle kendisine karþý bir ayaklanma baþlamasýna yol açtý. Bu da sonunda Esad’ý düþürecek.
Yani General Dempsey, Suriye’de Esad rejiminin düþmesini bekliyor. Ve bunun ardýndan Ortadoðu’da kapsamlý bir deðiþim öngörüyor. Deðiþimi de Suriye’nin Sünni topluluða dönmesi baþlatacakmýþ. Yani Esad Suriye’yi Þii tarafta tutuyordu, bundan sonra Suriye Sünni tarafa geçecek.
Generalin söylediði: “(Esad düþtükten sonra) bölgenin yüzlerce yýldýr görmediði birþey olacak. 1- Ankara’dan baþlayýp, Þam ve Kahire’den Irak’a uzanacak bir Sünni kuþak olcak. 2- Tahran’dan baþlayýp, Baðdat ve potansiyel olarak iki Körfez ülkesine uzanan Þii-egemen kuþak olacak.”
ABD Genelkurmay Baþkaný bu iki kuþaðý çektikten sonra “Ýþte o zaman dünya - bölge daha istikrarlý mý, daha istikrarsýz mý olacak, onu bilemiyorum” diyor. General bu soruya verilecek yanýta baðlý olarak -Ýran’a belki daha farklý yaklaþmanýn- mümkün olacaðýný söylüyor.
Deðerlendirme çok ilginç: Esad düþünce Suriye -Sünni tarafa geçiyor ve Ankara’dan Riyad’a Sünni eksen oluþuyor. General Irak’ý Þii eksene býrakmýþ. Ayrýca -birkaç- Körfez ülkesini Þii eksene býrakýyor. Aklýmýza ilk gelen Bahreyn. Sonra da acaba Katar’ý mý, yoksa BAE’nin bir-iki emirliðini mi kastetti?
Þimdi bu iki kuþak gözlemi önemli de, Türkiye’nin Ortadoðu’da tek bir kuþakta- ya da kampta kalmak isteyeceðini sanmýyoruz. Türkiye böyle bir sýnýflamayý istemez. Ayrýca Þii tarafa -býrakýlan- ülkeler açýsýndan sorun var: Irak’ta Þiiler çoðunlukta olabilir, ama diðerlerini yok sayamazlar. Bahreyn’de ya da baþka emirliklerde bir -Þii egemen- yönetim en baþta Suudi Arabistan’ý zýplatýr. Hatýrlayýn Bahreyn’e nasýl müdahale ettiler? Ayrýca Lübnan’ý nereden sayacaðýz? Yani Generalin kuþaklarý yekpare ve net kesim deðil. Ortadoðu’da mezhep kuþaðý çekince, Pakistan ve Afganistan’ý da dýþlamamak gerekir... Ve bütün bu ülkelerde -Þii ya da Sünni çoðunluk- istikrar saðlamaya yeterli olmaz. Ýç mücadele sürer. Ýþte Irak, kilitlendi. Ayrýca bölgede herkes, yanýndakinin domino olmasýndan korkuyor. O giderse, sýra bana gelir- diye. Kuþaklardan öte, galiba Irak ve Suriye’nin toprak bütünlüklerini korumalarý asýl marifet olacak... Sonuçta bu yorumumuz, Ortadoðu’da iki ayrý kuþak oluþsa da, bu kuþaklarýn istikrara yetmeyeceðini anlatýyor... General Dempsey hâlâ Türkler’den görüþ bekliyor olabilir.
twitter.com/selimatalayny
