BRIC denen ülkeler kendi aralarýnda yatýrým bankasý kurdular. Hem IMF ve Dünya Bankasý’nýn tahtýný, hem de dolarýn tacýný sallýyorlar. Bazý yorumlara göre dolar 10 yýl içinde dünyanýn rezerv parasý olmaktan çýkabilir...
Mümkün mü ? -Asla, Asla deme- diye bir laf vardýr. Küresel geliþmeler o kadar çok kýrýlma ve parçalanma yaratýyor ki, 2008 ekonomik krizi sonrasý dünya o kadar belirsiz ki, her kurt ve her koyun kendi bacaðýndan asýlýyor. Artýk herþey mümkün...
BRIC ülkeleri, Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin idi... Yatýrým Bankasý Goldman Sachs, bu ülkelerin yýrtma ve dünya ekonomisinde ön sýraya geçme yeteneðini görmüþ ve yabancý yatýrýmda öncelik almalarý gerektiðini düþünerek, kendi aralarýnda guruplamýþtý. Dünya ekonomisinin ve nüfusunun en az yüzde birine sahiptiler, 20-30 yýl içinde de Batýlý 7 sanayileþmiþ ülkeyi geçeceklerdi.
Sonra BRIC in ardýndan gelecek ikinci dörtlü, Türkiye, Endonezya, Kore ve Meksika olarak gruplandý... Bu ülkeler -yüzde 1- ölçüsüne ulaþamasalar bile nüfus artýþlarý ve dinamik yapýlarýyla dünya ekonomisinin lokomotifleri olacaktý. Parantez açalým: Kundaktaki bebekler -ekonomik büyüme- demek...
Ardýndan BRIC grubu 2009’da kendi içinde siyasi görüþmelere baþladý. Ayrý bir pakt olarak çýkma eðilimleri burada doðdu. Uluslararasý yatýrým ve finans hareketlerinin akýþ noktasý olarak gruplanan ülkelerin kendi aralarýnda ayrý grup oluþturmalarý o zaman sisteme tersti: Yatýrýmda son durak sensen, neden çevrene duvar örüyorsun? Bunlar aralarýnda anlaþamazlar- dendi. Ancak zamanla BRIC olgunlaþtý ve ayný dili konuþmaya baþladý. Kriz sonrasý ortamda küresel sistemden kopmalar da oralarda baþladý. 2009’da küresel çekiþme bu kadar keskin deðildi. Putin, Pekin, birileri günümüzdeki kopuþu muhtemelen öngörmüþtü.
2012’de, aralarýna Güney Afrika’yý alarak grubu 5’lediler. Gerçi Güney Afrika’nýn ekonomisi BRIC olamazdý ve yüzde 1 noktasýna varamazdý. Güney Afrika, Afrika genelinin sempatisi ve hammaddesi için seçilip alýnmýþtý, ismi BRICS yaptýlar... BRICS, yabancý sermaye dostu ve tek taraflý yatýrým talep eden grup olmaktan çýkmaya baþladý. ABD Merkez Bankasý FED’in parasal geniþlemeyi býrakmasý, kolay sermaye akýþýnýn azalmaya baþlamasý da bu süreci hýzlandýrmýþ olabilir. Ayný zamanda ABD-Çin ve ABD-Rusya siyasi itiþmeleri hýzlandý. BRICS küresel sistemle bütünleþme modelinden vaz geçip, ayrý grup olmaya, kopmaya döndü.
Burada küresel liderlik kavgalarýnýn erkene alýnmasý da rol oynadý. Dünyanýn ikinci büyük ekonomisi olan Çin, ABD’ye yetiþti. Satýnalma Gücü Paritesi denen ölçümle Çin’in ABD’yi geçip -dünyanýn 1 numaralý ekonomisi- olmasý, 2020’lerde bekleniyordu. Dünya Bankasý -bu yýl Çin 1. olacak- diyor. Gerçi bu pariteyle dünyadan bilgisayar, buðday ya da otomobil ithal edilmez ve ABD zenginliði daha fazla, ama Çin geçip 1. ekonomi olacak mý? Olacak... Bu arada Brezilya, Ýngiltere’yi ekonomik büyüklük olarak geçti... Belki tesadüftür, Brezilya’nýn dýþ dünya ile sorunlarý ondan sonra baþladý... Çin zaten yýllardýr sessiz ve derinden gidiyor ve kendine uygun takvim ve taktikle ilerliyor. Hindistan’da ise hala bir atýlým, reform, canlanma gerekli. Baþbakan Modi ismi üzerinde dünya medyasýnýn ilgi ve alakasý var, ancak Modi dýþarýyý mý, içeriyi mi memnun edecek? Bizce içeriyi memnun etmesi öncelik. O yüzden yakýnda -Modi de fos çýktý- yazýlarý ve bel altý vuruþlar görürsek þaþýrmayalým... Rusya ise halen Ukrayna vesilesiyle Batýnýn hedef tahtasýnda. Ukrayna olmasa baþka meseleden itiþme týrmanýrdý.
Sonuçta küresel ekonomik uyum, Batý’dan Doðu’ya sermaye ve yatýrým nehrinin sürekli akýþý ve ortak refah hikayesinin sonuna gelindi... Parasal geniþleme geniþleyene deðil, BRICS ve diðer geliþen ekonomilere yaradý... Sonra FEDin geniþlemesi durdu, AB zaten geniþleyemedi, kolay yatýrým nehirleri kurudu, ve de düþük küresel büyüme, talebi düþürdü... Talep yokken BRICSe yatýrým yapýp yeni arz kapasitesi yaratmanýn alemi yoktu... Yine Batý finansal sistemi bu ülkelere kayýtsýz þartsýz akarken, -Ben finanse ediyorum, bunlar ayrý telden çalýyor, bize yamuk yapýyorlar- durumunu fark etti. Sermaye seçici olmaya ve siyasi yüzünü göstermeye baþlayýnca da BRICS in kopuþu hýzlandý.
Þimdi bu kopuþ sürecinde yeni bir aþamaya geldik... Sonraki yazýda anlatacaðýz...
twitter.com/selimatalayny
