Kendini geliþtirme meselesinde dikkate alýnmaya deðer yaklaþýmlardan biri Pozitif Psikoloji Hareketi’nin kurucularýndan Martin Seligman’ýn PERMA Modeli. Bu yaklaþým Ýngilizce well-being olarak adlandýrýlan, Türkçeye iyilik hali, iyi oluþ, esenlik olarak çevrilebilecek hali anlatýyor. Well-being yaklaþýmý, kendini geliþtirme literatürünün bilimsel dayanaðý en güçlü olaný. Aslýnda Seligman’ýn PERMA Modeli ana akým haline gelmiþ durumda.
Martin Seligman daha önce Türkçe’ye Gerçek Mutluluk olarak çevrilen Authentic Happines adlý kitabýnda, mutluluk kavramýný kullanarak, mutluluðun üç boyutu olduðunu söylüyordu. Bunlar; pozitif duygu, akýþ yaþantýsý ve anlam þeklindeydi. Seligman zaman içinde teorisini geliþtirdi ve mutluluk yerine iyilik halini (well-being) esas alarak “Flourish” baþlýklý kitabý ile üç unsuru beþ unsura çýkardý.
PERMA Modeli
PERMA iyilik halini tanýmlayan beþ unsurun baþ harflerinden oluþuyor. P harfi olumlu duyguyu (positive emotion), E harfi vecd / akýþ hali yaþanan meþguliyeti (engagement), R harfi iliþkiyi (relationships), M harfi anlamý (meaning) ve A harfi baþarýyý (accomplishment) gösteriyor. Seligman’a göre, bu beþ unsur sýklýkla beraber olma eðiliminde olmakla beraber, sýrf kendi baþlarýna da bulunabilirler. Yani bu unsurlar tek baþlarýna da iþ görürler. Ýyilik hali için hepsinin ayný anda olmasý zorunluluðu yoktur. Her biri iyilik haline kendi katkýlarýný saðlarlar.
Pozitif duygu
Pozitif duygu yaþamdan doyum alma halini tanýmlýyor. Keyif, neþe, haz, memnuniyet, hoþlanma oluþturan yaþantýlar bu unsur içinde yer alýr. Pozitif duygular yaþamanýn ruhsal iyilik halimize katký saðlar. Ýnsanlarýn baskýn duygu halinin pozitif veya negatif duygulardan oluþmasý %50 oranýnda biyolojik olarak belirlense de, kiþi pozitif duygularý arttýrmak çabasý içinde olabilir.
Vecd/akýþ yaþanan meþguliyet
Bir iþ yaparken, bir þeyle meþgul olurken zaman ve mekaný unutacak kadar kendimizi o iþe kaptýrýyorsak, vecd / akýþ hali yaþýyoruz demektir. Akýþ yaþantýsý içinde olmak ruhsal iyilik halimizin önemli bileþenlerinden biri.
Ýliþki
Baþka insanlarla iliþki içinde olmak ruhsal iyilik halinin önemli bileþenlerinden biri. Baþkalarý ile yakýn baðlar içinde olmak, iyilik halimiz için gerekli. Örneðin baþkalarýna yardým etmek iyilik halimizi arttýrýr etki yapýyor. Aksine sosyal izolasyon anlamýndaki yalnýzlýk ise, insanýn iyilik haline olumsuz etki ediyor.
Anlam
Hayatýmýzda anlamýn olup olmamasý da iyilik halini belirleyen unsurlardan biri.
Anlam; hayatýmýzda bizden daha büyük/yüce bir þeyin parçasý olmak isteðimizi gösterir. Eðer anlamlý bir þeyin parçasý isek, ruh halimiz iyileþiyor. Tersine, anlamsýzlýk ise iyilik halimizi bozucu etki gösteriyor.
Baþarý
Seligman’ýn önceki modelini geliþtirirken eklediði unsurlardan biri de baþarý. Bir þeyi baþarmak insan tekine iyi geliyor. Bir iþ yapýp baþarýlý olduðumuzda sadece kazanýlan para deðil, bizatihi o iþi baþarma hali iyi oluþumuza olumlu katký saðlýyor.
Seligman’ýn PERMA Modeli “iyilik halini” tanýmlamakla kalmýyor, ayný zaman da iyilik hali için bize yol haritasý da öneriyor. Bu modelin öðrenilir ve öðretilebilir olmasý kýymetini arttýrýyor.
Genç Ýnsanýn 8 Sorumluluðu üzerine düþünürken, yolum Seligman ile fazlaca kesiþmeye baþladý. Seligman’ýn PERMA Modelini dikkate almaya deðer buluyorum.
