Bir önceki yazımda kendini tanımanın üç farklı hali olduğunu yazmıştım. Bunlar; Hakikati anlamanın parçası olarak kendini tanıma, iyi ve mutlu bir yaşam için kendini tanıma, daha başarılı ve fonksiyonel olabilmek için kendini tanıma şeklindedir. Bugünkü yazımda kendini tanımaya çalışan kişilerin kullanabileceği yöntemlerin bir kısmını yazmaya çalışacağım.
Kişi yalnız başına kalarak ve genişçe bir zaman aralığı oluşturarak kendi üzerine düşünebilir. Bu tefekkür haliyle kişi kendisine sorular sormaya veya sezgilerini kullanarak iç alemini anlamaya çalışır. Bu sürede sıklıkla sorulan sorular şunlardır: Ben kimim? Nasıl bir insanım? Nasıl bir hayat yaşamalıyım? Beni tanımlayan özellikler nelerdir? Neye inanıyorum? Kişilik/ mizaç özelliklerim nasıl? Hangi alanda potansiyellerim var?
Kendi üzerine düşünmek belirli aralıklarla tekrarlandığında kişi sorulara cevaplar bulacak ve kendi hakkında daha derinlikli bir kavrayışa ulaşabilecektir.
Kendini tanımak ve kendi üzerine düşünmek için yapılabilecek egzersizlerden biri de otobiyografimizi yazmak olabilir. Otobiyografimizi yazmak demek; nasıl bir aileden geldiğimizi, nasıl bir sosyal çevrede büyüdüğümüzü, hangi eğitimleri aldığımızı, başımızdan geçen iyi ve kötü olayları, güçlü ve zayıf taraflarımızı, başarı ve başarısızlıklarımızı, insan etkileşimlerimizi, karakter özelliklerimizi yazmak demektir. Bu kendimizi ve tüm hayatımızı yazarak gözden geçirmek anlamına gelir. Bu yazılı çabanın kendimizi tanıma sürecine katkı sağlayacağı açıktır.
Zekâ geleneksel olarak tek ve bütün bir unsur olarak kabul edilir. Harvard Üniversitesi’nden Gardner’in çoklu zekâ kuramı zekaya yeni bir yaklaşım getirdi. Bu kurama göre sekiz farklı zekâ türü var: Mantıksal ilişkileri kurmamızı sağlayan matematiksel zeka, dil üzerinden işleyen sözel zeka, bedensel hareketlerin uyumu ile ilişkili kinestetik zeka, eşya ve mekanları çok boyutlu kavramamız ile ilgili uzamsal zeka, müzik becerileri ile ilgili ritmik zeka, kişinin kendi iç dünyasında olup bitenleri anlamasını tanımlayan içsel zeka ve kişiler arası ilişkiler ile ilgili duygusal veya sosyal zeka. Howard Gardner’in kitabı “zihin çerçeveleri” adıyla Alfa Yayınları’ndan basılmış durumda. Şu adrese bakarak çoklu zekâ profilinizi değerlendirebilirsiniz:
Çoklu zekâ profilimizin farkına varmamızın sebebi hangi taraflarımız üzerine daha fazla yatırım yapmamızı sağlayabilir. En güçlü taraflarımıza en fazla yatırım yapmak, eksik tarafımızı ise kısmen güçlendirmek iyi bir strateji olabilir.
Dini metinler, sözlü ve yazılı kültür metinleri insanlardaki olumlu ve olumsuz karakter özellikleri ve erdemler üzerine oldukça vurgu yapmışlardır. Yakın dönemde Pozitif Psikoloji Hareketi de karakter ve erdem konusuna özel vurgu yapmaya başlamıştır. İnsanlarımızın kendilerini karakter özellikleri ve erdemler açısından gözden geçirerek farkındalık kazanıp, iyi karakter ve erdemleri kendinde geliştirme çabasına girmesi de ruhsal büyüme ve gelişmeye katkı sağlayacaktır. Şu adresten Martin Seligman’ın geliştirdiği karakter güçleri profilinize bakabilirsiniz:
Karakter güçleri profilimizi çıkarmak güçlü taraflarımızın ve güçlendirilmesi gereken karakter özelliklerimizi fark etmemizi sağlayabilir. Güçlü taraflarımız üzerinden eyleme geçmek, zayıf taraflarımızı güçlendirmeye çalışmak iyi strateji olabilir.
