Kendini tanýmak/bilmek ve geliþtirmek her insan tekinin yapmasý gereken sorumluluklarýndan biridir. Kendini tanýmak/bilmek hemen hemen her dinde, maneviyat arayýþlarýnda, kendini geliþtirme süreçlerinde önemsenen bir mesele olmuþtur. Bu sebeple “kendi üzerine düþünme” hep teþvik edilmiþtir.
Kendi iç dünyasýna yönelen ve bir iç muhasebe bir uzlet hali yaþayan kiþi kendisine sorular sormaya veya sezgilerini kullanarak iç alemini anlamaya çalýþýr. Bu sürede sýklýkla sorulan sorular þunlardýr: Ben kimim? Nasýl bir insaným? Nasýl bir hayat yaþamalýyým? Beni tanýmlayan özellikler nelerdir? Neye inanýyorum? Kiþilik/ mizaç özelliklerim nasýl? Hangi alanda potansiyellerim var?
Benim anladýðým kadarýyla kendini tanýma çabalarýnýn birbiriyle iliþkili ama yine de kategorik olarak ayrý üç boyutu vardýr. Bunlar, hakikati anlamanýn parçasý olarak kendini tanýma, Ýyi ve mutlu bir yaþam için kendini tanýma, daha baþarýlý ve fonksiyonel olabilmek için kendini tanýma þeklindedir. Þimdi bu üç kendini tanýma þeklini açýklamaya çalýþayým.
Kendinin tanýmanýn ilk þekli hakikat arayýþýnda olan bir insan tekinin iþe kendi iç dünyasýna bakmayla baþlamasýna vurgu yapar. Ýnsan filozoflarýn yaptýðý gibi kendisinin ne olduðuna, niçin yaþadýðýna yönelik sorular sorup tefekkür ederse, hatta sorularýn ötesinde mutasavvýflarýn yaptýðý gibi varoluþu hissederse hakikate yaklaþýr. Kendisini bu evrendeki varoluþun bir parçasý olarak hisseden kiþi, daha aþkýn olanla, yüce olanla bað kurar. Bu anlamda kendini bilmek rabbini bilmektir.
Kendini tanýmanýn ikinci þeklinde kiþi “ben ne istiyorum?”, “benim için anlamlý hayat nedir?” þeklinde sorular sorar ve gerçekten kendisinin ne istediðinin farkýna varýr, anlamlý ve deðerli bulduðu þeyleri öncelerse daha iyi bir hayat yaþar, daha mutlu olur. Bu anlamdaki kendini tanýma verili var olan düzenin gerekleri içine boðulup kaybolmaya karþý koyuþtur. Tipik bir öyküde plazalarda kariyer basamaklarý için çok çalýþan kiþinin mutsuzluðunu hissedip, kendi iç dünyasýna dönerek yeni bir yol arayýþýna yönelmesidir.
Kendini tanýmanýn üçüncü þekli ise yetenekleri, becerileri yani potansiyeli üzerine düþünmektir. Kiþi kendi üzerine düþünerek güçlü ve zayýf yanlarýný keþfeder. Kendi üzerine yaptýðý analiz üzerinden bir çýkýþ stratejisi belirler. Güçlü yönleri üzerine yaslanan ve yönlerini geliþtiren bir tarzla hayat içinde daha baþarýlý olur. Ýþ dünyasýndaki kendini tanýma çabalarý daha çok bu üçüncü tip üzerinden iþler.
Gerçek hayatta bu üç farklý tür kendini tanýma bir oranda iç içe geçer. Her üç modelde de kendini tanýmaya çalýþmak kiþiyi derinleþtirir, büyütür, geliþtirir. Bu sebeple Genç Ýnsanýn 8 Sorumluluðu baþlýklý eðitimim bir parçasýný kendini tanýmak üzerine kuruyorum. Bir sonraki yazýmda kendini tanýma ile ilgili yol ve yöntemler tanýtmaya çalýþacaðým.
