Bitkinlik ya da yorgunluk, zaman zaman hepimizin karþýlaþtýðý bir sorun. Genel olarak “isteðe baðlý bir aktiviteye baþlama ve sürdürmede zorluk çekmek” þeklinde tanýmlanýyor. Herhangi bir hastalýk ya da tedavi sürecine baðlý olarak görülebildiði gibi, iþ hayatýnda aþýrý koþuþturma veya egzersiz gibi fiziksel etkenlere ya da monoton yaþam tarzý gibi mentaletkenlere baðlý olarak ortaya çýkabiliyor. Dolayýsýyla þikâyetlerin giderilmesinde, soruna yol açan nedenlere baðlý olarak farklý yaklaþýmlar söz konusu olabiliyor.
Yorgunluk oluþumunda vücutta hangi etkenlerin rol oynadýðýna iliþkin yürütülen bilimsel araþtýrmalarda; vücudumuzda sentezlenen fiziksel enerji kaynaklarý olan glikojen ve fosfokreatin miktarlarýnýn azaldýðý; iskelet kaslarýnda kalsiyum pompalarýnýn yetersiz çalýþtýðý ve motor sinirlerden iskelet kaslarýna giden iletinin aksamasý gibi bulgular belirlenmiþ. Ayrýca egzersize baðlý vücutta oluþan reaktif oksijen türlerinin proteinleri oksitlemesine baðlý olarak fiziksel yorgunluk þikâyetlerinin arttýðý bildirilmektedir. Dolayýsýyla antioksidan etkili besin desteklerinin vücudun kendi sentezlediði antioksidanlar ile birlikte fiziksel yorgunluk þikâyetlerine karþý etki olabileceði ileri sürülmektedir.
Koenzim Q-10 (CoQ10) vücudumuzda doðal olarak sentezlenen yaðda çözünen bir antioksidan. Vücuttaki baþlýca iþlevi, antioksidan ve kofaktör olarak enerji üretiminde rol oynar. Ayrýca E vitamininin etkinliðini artýrýyor. En yüksek miktarda kalpte, beyin, karaciðer ve böbreklerde bulunuyor. Ancak ilerleyen yaþlarda vücutta etkili þekline dönüþümü azaldýðýndan eksikliðine baðlý hayati sorunlar ortaya çýkabiliyor. CoQ10 vücudumuzda sentezlenmesinin yaný sýra az da olsa besinler yoluyla dýþarýdan da saðlanabiliyor; soya fasulyesi, ceviz ve badem gibi tohumlar, etler, bazý balýk türleri (uskumru, sardunya), rüþeym ve bazý sebzelerde (bezelye, ýspanak, lahana ve sarmýsak) bulunduðu bildiriliyor. Vücuda 100 mg CoQ10 saðlayabilmek için en yüksek oranda bulunduðu kaynak olan sardunya balýðýndan her gün bir buçuk kilogram yemek gerekiyor. Sanýrým bu biraz zor. Dolayýsýyla CoQ10’ ihtiyacýnýn eczanelerde bulunan ilaç þekillerinden saðlanmasý en akýlcý yol.
CoQ10’un kalp saðlýðý, migren tedavisi ve erkek tipi infertilite sorunlarýndaki etkinliðini ortaya koyan bilimsel klinik araþtýrmalar bulunuyor. Diðer taraftan, CoQ10’un enerji metabolizmasý üzerindeki etkinliði nedeniyle fiziksel yorgunluk þikayetleri üzerinde ne derecede yararlý olabileceðini araþtýran çalýþmalarda günlük 70 ile 100 miligram miktarlarda CoQ10 kapsüllerinin birkaç hafta ya da birkaç ay süre ile uygulanmasý ile belirgin bir geliþim saðlanamadýðý gözlemlenmiþ.
Yapýlan son plasebo (boþ ilaç) kontrollü randomize bir klinik çalýþmada ise 27-47 yaþlarý arasýnda onyedi saðlýklý bireye 8 gün boyunca günde 100 miligram veya 300 miligram miktarda CoQ10 kapsül verilerek fiziksel performans üzerinde etkileri deðerlendirilmiþ. Bu amaçla bisiklet sürme performanslarýndaki deðiþim izlenmiþ. Araþtýrma sonuçlarýna göre; sadece günde 300 miligram CoQ10 verilen grupta fiziksel performansýn belirgin bir þekilde artýrýlabildiði, 100 miligram verilen grupta ise bir yarar saðlanamadýðý bildiriliyor. Dolayýsýyla daha önce yürütülen ve günlük 100 miligram miktarda CoQ10’in yorgunluk ve fiziksel performans üzerinde etkili olmadýðýný bildiren çalýþmalarýn bulgularý desteklenirken, istenen yararýn saðlanabilmesi için daha yüksek miktarlarda kullanýlmasý gerektiði görülüyor.
