2003 yýlýnýn gazete kupürleri… ABD’nin Irak’ý iþgalinin ardýndan, 24 Aðustos 2003 günü, Pentagon’dan Kudüs’te bulunan bir yetkiliye Kerkük-Hayfa petrol boru hattýnýn yeniden faaliyete geçmesinin maliyeti konulu bir telgraf gelir. Sözkonusu hattýn kilometresinin 400 bin dolara yenileneceði de yine geçmiþ tarihli gazete kupürlerinde bu hatla ilgili rastladýðýmýz detaylar arasýnda bulunuyor.
Dönemin Ýsrail Maliye Bakaný Benjamin Netenyahu’nun, yine 2003 yýlýnda, verdiði bir demeç de oldukça ilginç ve þu günlerde anýmsanmasý faydalý cümleler arasýnda yer alýyor. Bu demeçte Netenyahu, Kerkük-Hayfa boru hattýnýn yeniden faaliyete geçmesinin sadece bir zamanlama meselesi olduðunu belirtiyor.
Kerkük-Hayfa petrol boru hattýndan kýsaca bahsedelim. 4 Ocak 1935 günü faaliyete geçen, henüz Ýsrail devleti kurulmamýþken ve bölge Ýngiliz yönetimi altýndayken, Irak’ýn Kerkük kenti ile þimdinin Ýsrail kenti Hayfa arasýnda inþa edilmiþ olan, 942 km uzunluðundaki boru hattý. Ürdün üzerinden geçiyor. Kerkük’ten gönderilen ham petrol, Hayfa kentindeki rafinerilerde iþleniyor ve buradan Avrupa’ya gönderiliyor. 1948 yýlýnda Ýsrail Devleti’nin kurulmasýnýn ardýndan da iþlevini yitiriyor.
1936-1939 yýllarý arasýnda Arap militanlarýn sabotajlarýna uðramasýnýn ardýndan Ýngiliz General Onde Wingate’in komutasýnda bir Ýngiliz-Yahudi özel operasyon birimi kurulmasýnýn da gerekçesi olan bu boru hattý, ayný zamanda Ýngilizlerin Yahudilere verdiði askeri ve stratejik eðitimin derinleþmesi için de bir zemin teþkil etmiþ. Bu çerçevede boru hattýnýn korunmasý için kurulan Special Night Squads (SNS) adýndaki operasyon birimleri daðýtýlýnca, boru hattý bu kez Siyonist gruplarýn saldýrýlarýna hedef oluyor.
Ýkinci Dünya Savaþý sýrasýnda Akdeniz’deki Ýngiliz ve Amerikan askeri unsurlarýnýn bu boru hattý sayesinde yakýt ihtiyaçlarýný çözdükleri de yine bu hatla ilgili önemli detaylardan.
Bu boru hattý ile ilgili geriye dönük okumalarýmýzda rastladýðýmýz ilginç iddialardan birisi de sözkonusu hattýn planýnýn bizzat Arabistanlý Lawrence diye bildiðimiz Ýngiliz ajana ait olduðu.
Sözkonusu boru hattý iþlevsiz þu anda.
Ýsrail ile Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin büyük kýsmý sisler arasýnda devam eden ve çok az bir kýsmý görünür olan iliþkilerinde belli ki anahtar konumdaki baþlýklardan biri. Bu hattýn stratejik ve politik anlamý, enerji ya da ekonomi açýsýndan taþýdýðý deðerden daha fazla Ýsrail için.
Belki de, bölgedeki tüm dengeleri bozmayý göze alan IKBY Baþkaný Mesut Barzani’nin cesaret aldýðý Ýsrail’in zihnindeki temel projelerden biri.
En tartýþmalý kent olan Kerkük için, dünyayý umursamaz bir þekilde adým atan Barzani, bu cesaretini hangi odaktan gelen hangi taahhütten alýyor? Elbette, Ýsrail açýktan destek veriyor vermesine de, bu desteðin ne karþýlýðýnda olduðuna dair herhangi bir açýklama yok. Dolayýsýyla bu konuda yapacaðýmýz zihin fýrtýnasýnda farklý baþlýklarý enine boyuna tartýþmalýyýz.
Kendi stratejileri çerçevesinde, Iraklý Kürtlere kendi istediði kadar askeri ve lojistik yardým yapan Ýsrail, Iraklý Kürtlerin Baðdat’a karþý zafer kazanmasýný deðil, savaþarak Baðdat’ý meþgul etmesini istemiþ bir zamanlar. Belli ki, þimdi de, Iraklý Kürtlere yine bir vaatte bulunarak, bölgeyi biraz daha toz dumana boðmak niyetinde Ýsrail. Ancak bu kez, bir kýsmýnýn samimiyeti sorgulanýr olsa da, tüm dünyayý karþýsýna alan bir adým attý IKBY. Ve denklem o kadar da basit deðil.
