Kýdem tazminatý esas itibariyle iþçinin iþverene sadakatle ve baðlýlýkla hizmetlerinin bir karþýlýðýdýr. Çoðu zaman iþçi-iþveren arasýnda en fazla anlaþmazlýk konusu kýdem tazminatýnda yaþanmaktadýr.
Kýdem tazminatý hakkýndan Ýþ Kanununa tabi bir yýlýný dolduran iþçiler faydalanmakta olup, her bir yýl çalýþma karþýlýðýnda da 30 günlük ücret tutarýnda kýdem tazminatý ödenmektedir. Kýdem tazminatýnda tavan bulunmakta olup halen 3.541,37 TL’dir.
Bir kiþinin istifa etmesi, ahlak ve iyiniyet kurallarýna uymamasý gibi nedenlerle iþten ayrýlmasý halinde kýdem tazminatý ödenmemektedir.
Kýdem tazminatýnda 10 yýllýk zaman aþýmý süresi vardýr. Bu da anlaþmazlýklarýn çözümünde büyük sýkýntý yaþanmasýna neden olmaktadýr.
Önceki günkü yazýmýzda kýdem tazminatý fonunun iþçi açýsýndan ne getirip, ne götürdüðünü yazmýþtýk. Bugün de iþverenler açýsýndan kýdem tazminatýný ele alalým istedik.
Kýdem tazminatý fonunun iþveren için avantajlarý:
- Ýþverenler kýdem tazminatý fonuna aylýk ödeme yapacaklarý için kýdem tazminatý yükü oluþmayacak,
- Ýþverenler aylýk ödeme yapacaklarý için kýdem tazminatýndan dolayý mali sýkýntý yaþamayacak,
- Ýþveren iþçisiyle kýdem tazminatý için mahkemelik olmayacak,
- Ýþveren, iþçiyi iþten çýkartýrken kýdem tazminatý yükünü düþünmeyecek,
- Kýdem tazminatý almak isteyen iþçilerin çýkartýlmak için iþyerinde iþbarýþýný bozmasýna gerek kalmayacak,
- Ýþverenler, kýdem yükü nedeniyle yeni iþçi almayarak fazla mesai yaptýrmalarýna gerek kalmayacak ve bu nedenle iþçilik maliyetleri düþecek,
- Özellikle ihale konusu iþlerde güvenlik, temizlik, hasta yönlendirme vb. alanlarda hizmet veren iþverenler kýdem tazminatý konusunda rahat bir nefes alacak.
Kýdem tazminatý fonunun iþveren için dezavantajlarý:
- Kýdem tazminatý hakký olmayan Ýþ Kanunu kapsamý dýþýnda kalan iþçiler içinde kýdem tazminatý ödenecek,
- Ýþverenler, daha önce kýdemini düþünüp ayrýlamayan nitelikli iþçileri iþyerinde tutmakta zorlanacaklar,
- Ýstifa veya haklý nedenle tazminatsýz iþten ayrýlan iþçilere kýdem tazminatý ödenmezken, fonla birlikte bunlarda kýdem tazminatý almýþ olacaklar. Dolayýsýyla istifa edene de, hýrsýzlýk yapana da kýdem tazminatý ödenmiþ olacak,
- Ýþverenler bir nevi kredi olarak kullandýklarý kýdem tazminatýný fon kurulunca kullanamayacaklar.
Ýþçinin güvencesi
Çalýþanlar için iþ hukukunda dörtlü bir güvence sistemi vardýr;
- Ýhbar tazminatý,
- Kýdem tazminatý,
- Ýþsizlik sigortasý,
- Ýþ güvencesi.
Ülkemizde dört güvence sisteminin de ülkemizde uygulandýðýný görüyoruz. Diðer ülkelerle kýyaslandýðýnda ülkelerin neredeyse tamamýna yakýnýnda bu güvence sistemlerinden dördünün ayný anda uygulanmýyor. Ülkemizin dört güvenceyi de uygulayan birkaç ülkeden biri olduðunu söyleyebiliriz. Genel olarak bakýldýðýnda yan bir veya bir kaçýný ayný anda saðladýðý görülmektedir.
Ýþveren tarafý, dünya ile rekabet edebilmek için iþveren üzerindeki yüklerin düþürülmesini talep ediyor. Bu baðlamda da kýdem yükünün 30 gün yerine, 15 güne düþürülmesi talebinde bulunuyor. Yani aylýk ücret üzerindeki yüzde 8,33 kýdem tazminatý yerine, yüzde 4 civarýnda bir tazminat ödenmesi talep ediliyor.
