Son bir aydýr gündemi meþgul eden konularýn baþýnda kýdem tazminatý geliyor.
Biz de birkaç haftadýr aðýrlýklý olarak kýdem tazminatýný yazýyoruz. Böyle olunca okurlarýmýzdan da çok soru geliyor.
Bugün de süresinde ödenmeyen kýdem tazminatýnýn yaptýrýmýný yazalým istedik.
Kýdem tazminatýnýn, genel olarak hizmet sözleþmesinin sona erdiði tarihte ödenmesi gerekmektedir. Ancak, kýdem tazminatý bazý nedenlerden dolayý ödenmesi gereken zamanda ödenmemekte veya ödenememektedir. 1475 sayýlý Ýþ Kanunu’nda, 2869 sayýlý kanunla yapýlan deðiþiklikle kýdem tazminatýnýn ödenmesinin gecikilmesi halinde faiz özel olarak belirlenmiþtir.
1475 sayýlý Yasa’nýn 14.maddesi 11.fýkrasýnda kýdem tazminatýnýn gününde ödenmemesi durumunda bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemesi gerektiði düzenlenmiþtir. Kýdem tazminatýna uygulanmasý gereken faizi düzenleyen ilgili hükümde özel banka ile kamu bankasý ayrýmý yapýlmamýþtýr. Yasada, “uygulanan en yüksek faiz” sözcüklerine yer verilmiþ olmakla sözü edilen faiz oranýnýn uygulanýp uygulanmadýðý tespit olunmalýdýr. Bankalarýn belli dönemlerde T.C. Merkez Bankasý’na uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz oraný fiilen uygulanmýþ olmadýkça dikkate alýnmaz.
Kýdem tazminatýnýn süresinde ödenmemesi halinde ise, mahkemece faize hükmedilmektedir.
Ýþe iade davasý sonrasýnda iþçinin süresi içinde baþvurusuna raðmen iþverence iþe baþlatýlmadýðý tarih fesih tarihi olmakla, kýdem tazminatý bakýmýndan faiz baþlangýcý da, iþçinin iþe alýnmayacaðýnýn açýklandýðý tarih ya da bir aylýk iþe baþlatma süresinin sonudur.
Mahkemece, Ýhbar ve diðer iþçilik haklarý için temerrüt tarihinden veya (temerrüdün ispat edilememesi halinde) davanýn açýldýðý tarihten itibaren kanuni faize hükmedilmektedir.
Ancak bu faiz oraný kýdem tazminatý için akdin feshinden itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz olarak belirlenmektedir.
Kýdem tazminatýnýn süresinde ödenmemesi halinde, iþçinin iþ mahkemesinde dava açmasý gerekmektedir. Ýþ mahkemesinde, hakimin fesih tarihinden veya iþçinin ölüm tarihinden itibaren kýdem tazminatýnýn gecikme süresi için mevduata uygulanan en yüksek faizle birlikte ödenmesine karar vermesi gerekir (Ýþ K. 14/XI). Mevduata uygulanan en yüksek faizin tespiti de Merkez Bankasý ve diðer bankalardan yazýlý bilgi talebiyle yapýlmaktadýr.
Söz konusu gecikme faizi hesaplanýrken, iþçiye sanki kýdem tazminatý derhal ödenmiþ de, iþçi bu parayý o anda en yüksek faizi veren bankaya yatýrmýþ gibi iþlem yapýlacaktýr. Kýdem tazminatý için faiz baþlangýcý iþ sözleþmesinin fesih tarihidir. Bu hak türü için ayrýca temerrüde düþürme söz konusu deðildir.
Sandýklardan yaþlýlýk, emeklilik veya malullük aylýðý yahut toptan ödeme almak amacýyla iþ akdini fesheden iþçinin kendisine aylýk baðlanmasý için yaþlýlýk sigortasý bakýmýndan baðlý bulunduðu kuruma veya sandýða müracaatta bulunduðunu iþverene belgelemesi þarttýr. Ýþverenin kýdem tazminatý ödeme yükümlülüðü fesihten itibaren geriye gitmemek kaydýyla, bu belgenin kendisine verildiði tarihten baþlar. Faiz ödeme yükümlülüðü de anýlan belgenin verildiði tarihten itibaren geçen süre için söz konusudur.
Emeklilik nedeniyle iþçinin, kýdem tazminatý isteðinde bulunabilmesi için, SGK’ya baþvurmuþ olduðunu ve emekliliðe hak kazandýðýný belgelemiþ olmasý gerekir. Bu prosedür izlenmeden ve iþveren geliþmelerden haberdar edilmeden kýdem tazminatý istenemeyeceði gibi, iþten ayrýldýðý tarihten itibaren de faize hak kazanamaz. Faiz hesabý için, emekliliðin belgelendirildiði tarih esas alýnýr.
Ýþçi ve iþverenin uzlaþmalarý durumunda, kýdem tazminatýnýn taksitler halinde ödenmesi mümkündür Kýdem tazminatýnýn taksitlendirilerek ödenmesi halinde, gecikme faizleri ödeme tarihleri dikkate alýnarak hesaplanýr.
Ýþçi taksitler halinde ödenen kýdem tazminatý için geçmiþ günler faizi isteyebilir. Ancak, bu istemde bulunabilmek için ödemelerin ihtirazi (çekince) kayýt konularak alýnmýþ olmasý gerekir.
